沙頭雨
陋巷簞瓢
奉親溫凊心常樂
月軒雲鶴
何必登高閣
碧樂煙霞
粗飯奚嫌薄
泉谿壑
世途多惡
休管是非今昨
SA ĐẦU VŨ
Lậu hạng đan biều
Phụng thân ôn sảnh
tâm thường lạc
Nguyệt hiên vân hạc
Hà tất đăng cao các
Bích lạc yên hà
Thô phạn hề hiềm bạc
Tuyền khê hác
Thế đồ đa ác
Hưu quản thị phi kim tạc
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 26/10/2023
Lậu
hạng đan biều 陋巷簞瓢: Điển xuất từ Luận ngữ - Ung dã 論語 - 雍也:
Tử viết: “Hiền tai Hồi dã! Nhất đan tự, nhất biều ẩm, tại lậu hạng, nhân bất kham kì ưu, Hồi dã bất cải kì lạc.Hiền tai, Hồi dã!”
子曰: “贤哉回也! 一箪食, 一瓢饮, 在陋巷, 人不堪其忧, 回也不改其乐.”
(Khổng Tử bảo rằng: “Hiền thay anh Hồi! một giỏ cơm, một bầu nước, ở nơi ngõ hẻm, người khác thì ưu sầu không chịu nỗi cảnh khốn khổ đó, riêng anh Hồi thì vẫn không đổi niềm vui. Hiền thay anh Hồi!)
“Đan” 箪 là cái giỏ đựng cơm; “biều” 瓢 là trái bầu khô làm gáo múc nước, cả hai đều là dụng cụ giản đơn, hình dung cuộc sống gian khổ của Nhan Hồi. Nhan Hồi sống tại một ngõ nhỏ xưa cũ, với người khác thì chịu không nỗi cảnh khốn cùng này, riêng Nhan Hồi lại không vì thế mà thay đổi thái độ lạc quan của mình.
Ôn sảnh 溫凊: Điển xuất từ Lễ kí – Khúc lễ thượng 禮記 - 曲禮上:
Phàm vi nhân tử chi lễ, đông ôn nhi hạ sảnh,
hôn định nhi thần tỉnh, tại xú di bất tranh.
凡為人子之禮, 冬溫而夏凊, 昏定而晨省,
在醜夷不爭.
(Phàm lễ của phận làm con, mùa đông thì phải làm cho cha mẹ được ấm. mùa hè phải làm cho cha mẹ được mát, buổi tối thì sắp xếp chăn gối cho cha mẹ, buổi sớm thì hỏi thăm cha mẹ, cùng với người ngang tuổi tác với mình, không nên để xảy ra tranh chấp.)
(“Lễ kí dịch giải” 禮記譯解 Vương Văn Cẩm 王文錦 dịch giải. Bắc Kinh: Trung Hoa thư cục, 2007)
Bích
lạc 碧落: Đạo giáo gọi tầng trời thứ nhất
ở phương đông có ráng biếc là “bích lạc” 碧落. Về sau “bích lạc” 碧落dùng để phiếm chỉ bầu trời. Bạch
Cư Dị 白居易đời
Đường trong bài Trường hận ca 長恨歌khi thuật lại việc Đường Huyền Tông 唐玄宗sai phương sĩ lên trời cao xuống
đất sâu khổ công tìm Dương Quý Phi 楊貴妃, có viết:
Thượng cùng bích lạc
hạ hoàng tuyền
Lưỡng xứ mang mang
giai bất kiến
上窮碧落下黃泉
兩處茫茫皆不見
(Trên đến tận cùng bích lạc, dưới
xuống tận hoàng tuyền
Nhưng cả hai nơi mênh mông tìm không thấy)