NGÔ HÁN
Ngô Hán 吴汉 (? – năm 44). Tự Tử Nhan 子颜. Tể tướng thời Quang Vũ Đế 光武帝, một trong những hiền tướng triều Đông Hán. Bệnh mất.
Ngô Hán 吴汉, người đất Uyển 宛 Nam Dương 南阳 (nay là thành phố Nam Dương 南阳 tỉnh Hà
Ngô Hán từ nhỏ đã nghe nói Quang Vũ Đế Lưu Tú 刘秀là vị trưởng giả trung hậu can đảm có học thức, ông một lòng muốn đến với Lưu Tú nên khuyên Thái thú Ngư Dương là Bành Sủng 彭宠, liên hợp với binh ở Thượng Cốc 上谷 cùng quy phụ Lưu Tú. Bành Sủng nhân vì đại đa số thủ hạ không đồng ý nên còn do dự chưa quyết. Ngô Hán lập kế mời một vị nho sinh qua đường, cải trang thành tín sứ của Lưu Tú, đưa thư cho Bành Sủng, tự mình theo sau vào khuyên nhủ, cuối cùng thuyết phục được Bành Sủng liên hợp binh Thượng Cốc cùng quy phụ Lưu Tú. Vì lẽ đó, Ngô Hán được Lưu Tú bái làm Thiên tướng quân 偏将军, phong Kiến Sách Hầu 建策侯.
Ngô Hán trung hậu chất phác, trình độ văn hoá không cao, cũng khiếm khuyết khẩu tài, nhưng Đặng Vũ 邓禹 biết được sở trường của ông, qua nhiều lần tiến cử, Lưu Tú bèn triệu ông đến bên cạnh cho làm thân tín. Ngô Hán dũng mãnh có trí mưu. Một lần nọ, Lưu Tú phái ông đi trưng điệu tinh kị của 10 quận ở U Châu 幽州, đã bái ông làm Đại tướng quân 大将军. Sau khi đến U Châu, U Châu mục là Miêu Tăng 苗曾ngầm mệnh lệnh các quận không được phát binh. Ngô Hán sau khi nghe tin không hề lộ thanh sắc, chỉ dẫn theo 20 kị binh, thừa lúc Miêu Tăng đến nghinh tiếp, đột nhiên bắt lại, thu biên đội quân của ông, làm cho các quận sợ hãi nghe tiếng gió mà cũng tang đởm, đem hết số quân giao cho Ngô Hán, khiến thực lực của Lưu Tú mạnh lên nhiều. Từ đó, Ngô Hán lại hiệp trợ cùng Lưu Tú công diệt được thế lực cát cứ của Vương Lang 王郎, trấn áp được nhóm quân khởi nghĩa nông dân của Đồng Mã 铜马, lập công lao hãn mã trong việc khai sáng lập ra vương triều Đông Hán. Sau khi Lưu Tú xưng đế, bái ông làm Đại tư mã 大司马đầu tiên của triều Đông Hán, phong Vũ Dương Hầu 舞阳侯, trở thành Tể tướng.
Từ đó, Ngô Hán thống lĩnh đại quân Đông Hán nhiều năm xuất chinh, trước sau trấn áp được nhóm quân khởi nghĩa cùng thế lực cát cứ ở Đàn Hương 檀乡, Nghiệp Tây 邺西, Thanh Độc 青犊, Tô Mậu 苏茂, Ngũ Hiệu 五校, Cách huyện 鬲县, Phú Bình 富平, Hoạch Sách 获索, Đổng Hiến 董宪, Ngỗi Hiêu 隗嚣, bình định được phía đông … Năm 35, ông đem binh vào đất Thục, 8 lần đánh 8 lần thắng, giết chết Công Tôn Thuật cát cứ, bình định Thục trung. Lại tiến lên phía bắc đánh bại Hung nô, bảo về biên cảnh.
Ngô Hán dẫn binh, mỗi khi sáng sớm tiếp nhận mệnh lệnh, chiều tối liền dẫn quân xuất phát. Khi chư tướng lâm trận thấy hình thế bất lợi kinh hoảng lo sợ, ông luôn trấn an bình tĩnh, giữ nghiêm thế trận đợi lệnh, dũng mãnh xuất kích. Cho nên, thường có thể lấy ít thắng nhiều, càng đánh càng thắng, vì vương triều Đông Hán thống nhất thiên hạ mà lập đại công.
Ngô Hán thân là Tể tướng, xử lí chính sự cẩn thận chu đáo, mọi việc đều tỉ mỉ, không qua loa, lại liêm khiết phụng công, sinh hoạt cần kiệm. Có một lần, trong thời gian xuất chinh, thê tử ủa ông tại hậu phương mua sắm điền sản. Sau khi ông ban sư hồi triều, lập tức trách cứ thê tử, nói rằng:
- Đại
quân bên ngoài đổ máu chiến đấu, sao nàng lại có thể vì bản thân mà mua sắm điền
sản.
Liền đem toàn bộ điền sản phân phát cho người khác. Ông tự mình vẫn ở trong gian nhà cũ, không tu sức gì thêm, càng không cho phép xây dựng phủ đệ. Sau khi thê tử qua đời, ông cũng cho an táng đơn giản, đắp lên nấm mộ.
Năm 44, Ngô Hán bệnh và qua đời, được truy thuỵ là Trung Hầu 忠侯. Lưu Tú theo quy cách tang sự Đại tướng quân Hoắc Quang 霍光 năm nào, cử hành tang lễ long trọng cho ông.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 13/10/2023
Nguyên tác Trung văn
NGÔ HÁN
吴汉
Trong quyển
TRUNG QUỐC LỊCH ĐẠI TỂ TƯỚNG LỤC
中国历代宰相录
Chủ biên: Dương Kiếm Vũ 杨剑宇
Thượng Hải văn hoá xuất bản xã, 1999