青玉案
中秋桂樹香籠罩
打鉦鼓
龍獅到
巷尾街頭無不鬧
月圓花好
天長地老
戶戶平安報
素秋氣爽蒼穹浩
玉兔吳剛喜來早
人海人山衣塞道
川流不息
連聲鞭炮
不夜團圓好
THANH NGỌC ÁN
Trung thu quế thụ
hương lung tráo
Đả chinh cổ
Long sư đáo
Hạng vĩ nhai đầu
vô bất náo
Nguyệt viên hoa hảo
Thiên trường địa
lão
Hộ hộ bình an báo
Tố thu khí sảng
thương khung hạo
Ngọc thố Ngô Cương
hỉ lai tảo
Nhân hải nhân sơn
y tắc đạo
Xuyên lưu bất tức
Liên thanh tiên
pháo
Bất dạ đoàn viên hảo
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 29/92023
(Quý Mão – Trung thu tiết)
Tố thu素秋: biệt xưng của mùa thu, cũng gọi là “kim tố” 金素. “Tố” 素là trắng. Theo thuyết ngũ hành, thu thuộc kim; với ngũ sắc thu thuộc bạch. Lí Thiện 李善nói rằng:
Kim tố, thu dã. Thu vi kim nhi sắc bạch, cố viết kim tố dã.
金素, 秋也. 秋為金而色白, 故曰金素也.
(Mùa thu là kim mà sắc trắng, cho nên gọi là “kim tố”)
Trong Thu hứng 秋興 (bài 6) của Đỗ Phủ 杜甫có câu:
Cù Đường hiệp khẩu Khúc Giang đầu
Vạn lí phong yên tiếp tố thu
瞿塘峽口曲江頭
萬里風煙接素秋
(Từ cửa Cù Đường đến đầu Khúc Giang
Muôn dặm gió và khói nối nhau đương lúc vào thu)
Ngô
Cương 吴刚斫桂: Ngô Cương chặt quế. Ngô Cương còn gọi là
Ngô Quyền 吴权, người Hà
Tây 河西. Nhân lúc Ngô Cương 3 năm rời
nhà đi học đạo, cháu của Viêm Đế 炎帝
là Bá Lăng 伯陵 tư thông với
vợ Ngô Cương sinh được 3 người con. Khi trở về biết được, Ngô Cương giận dữ giết
chết Bá Lăng, việc đó khiến thần mặt trời Viêm Đế tức giận, đày Ngô Cương lên mặt
trăng, sai chặt một cây bất tử, đó là cây nguyệt quế 月桂. Nguyệt Quế cao đến hơn 500 trượng, khi chặt hễ
rút dao ra thì chỗ chặt liền lại như cũ. Viêm Đế đã dùng hình thức vĩnh viễn
lao động để trừng phạt Ngô Cương.
Vợ Ngô Cương cảm thấy áy náy xấu hổ với chồng nên đã sai 3 đứa con lên mặt
trăng làm bạn với Ngô Cương. Một đứa biến thành “con cóc”, một đứa biến thành
“con thỏ”, còn đứa thứ 3 thì không rõ. Có thuyết cho rằng đứa thứ ba biến thành
con rắn.
(Theo Ngô Cảnh Minh 吴景明: “Thanh thiếu niên tối hỉ hoan đích thần thoại cố sự” 青少年最喜欢的神话故事. 2002)