CHỮ “MÔN” 门 VÀ CHỮ “HƯỚNG” 向
Chữ “môn” 门
Ở trên là chữ “môn” 门 trong giáp cốt văn, rất giống hình dạng hai cánh cửa. Chữ “môn” 门 trong kim văn, tiểu triện, lệ thư biến hoá không lớn lắm. Trong quan niệm của người xưa, cửa một cánh là “hộ” 户, cửa hai cánh là “môn” 门. Cửa thời hiện tại đa phần là “đơn phiến” 单扇 (một cánh), cửa “đơn phiến” thời cổ được gọi là “hộ” 户, là một nửa của “môn” 门. Nhân đó trong mắt người xưa, cửa lớn ở phía ngoài cùng nhất đều là hai cánh, cửa bên trong nhỏ hơn là một cánh. Hiện tại “môn” 门 và “hộ” 户không còn có sự phân biệt nữa.
Chữ “hướng” 向
Thời cổ
cửa sổ có tên như thế nào? Chữ “hướng” 向
trong giáp cốt văn lúc ban đầu giống như phía bên trên của nhà trổ một cái miệng
(khẩu 口), dùng để biểu thị cửa sổ. Trong Thi – Bân phong – Thất nguyệt 诗 - 豳风 -七月 có
đoạn:
Thất nguyệt tại dã
Bát nguyệt tại vũ
Cửu nguyệt tại hộ
Thập nguyệt tất suất nhập ngã sàng hạ
Khung trất huân thử
Tắc hướng cận hộ.
七月在野
八月在宇
九月在户
十月蟋蟀入我床下
穹窒熏鼠
塞向墐户
(Tháng 7 dế còn ở ngoài đồng
Tháng 8 dế vào đến thềm nhà
Tháng 9 dế vào tận trong nhà
Tháng 10 dế đã ở dưới giường của ta
Bịt hang chuột để xông lũ chuột
Dán kĩ cửa sổ phía bắc để ngăn gió)
“Hướng” 向 ở đây chỉ “song hộ” 窗户(cửa sổ), về sau mới dẫn đến nghĩa phương hướng, phương vị.
Chữ "hướng"
Quá trình diễn biến của chữ 门 (môn)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 06/7/2023
Nguồn
HÁN TỰ TIỂU THỜI HẬU
TỔ TIÊN ĐÍCH SINH HOẠT
汉字小时候
祖先的生活
Biên soạn: Dương Quân 杨军
Tây An: Thiểm Tây Nhân dân Giáo dục
xuất bản xã, 2018