七德
一家延师, 供馔甚薄. 一日, 宾主同坐, 见篱边一鸡, 指问主人曰: “鸡有几德?” 主曰: “五德.” 师曰: “以我看来, 鸡有七德.” 问: “为何多了二德?” 答曰: “我便吃得, 你却舍不得.”
(笑林广记 – 贪吝部)
THẤT
ĐỨC (1)
Nhất gia diên sư, cung soạn thậm bạc.
Nhất nhật, tân chủ đồng toạ, kiến li biên nhất kê, chỉ vấn chủ nhân viết: “Kê hữu
kỉ đức?” Chủ viết: “Ngũ đức.” Sư viết: “Dĩ ngã khán lai, kê hữu thất đức,” Vấn:
“Vị hà đa liễu nhị đức?” Đáp viết: “Ngã tiện ngật đắc, nễ khước xả bất đắc.”(2)
(Tiếu lâm quảng kí – Tham lận bộ)
THẤT ĐỨC
Nhà kia mời thầy đến nhà dạy học, bình thường cơm nước rất kém. Ngày nọ, chủ và khách cùng ngồi, nhìn thấy bên hàng rào có một con gà, ông thầy hỏi chủ nhân: “Gà có mấy đức?” Chủ nhân đáp rằng: “Năm đức.” Ông thầy bảo: “Theo tôi thấy, gà có bảy đức.” Chủ nhân hỏi: “Vì sao lại nhiều hơn hai đức thế?” Ông thầy đáp rằng: “Tôi thì “ngật đắc” (muốn được ăn), còn ông thì “xả bất đắc” (tiếc rẻ, không muốn cho ăn).
Chú của người
dịch
1- Thất đức 七德: Có nghĩa là bảy
đức, nhưng cũng hài âm với từ “thất đức” 失德có
nghĩa là không có đức.
2- Ở đây lợi dụng hiện tượng đồng âm.
- “Ngật
đắc” ở đây là “ăn được” tức ý là muốn được ăn thị gà, “đắc” 得 là được, bính âm là “dé”. Chữ “đức”德 cũng bính âm là “dé”.
- “Xả bất đắc” 舍不得 ở đây là “ không nỡ bỏ, tiếc rẻ” ý là không muốn cho ăn. “Bất đắc” 不得 đồng âm với “bất đức” 不德 , cả hai đều bính âm là “bù dé”. “Bất đức” là không có đức, tức “thất đức”.
TIẾU LÂM QUẢNG
KÍ笑林广记:tập truyện cười do Du hí chủ nhân 游戏主人 đời Thanh thu thập biên soạn thành. Toàn sách chia làm 12 bộ, gồm:
- Cổ diễm bộ 古艳部 - Hủ lưu bộ 腐流部 - Thuật nghiệp bộ 术业部
- Hình thể bộ 形体部 - Thù bẩm bộ 殊禀部 -
Khuê phong bộ 闺风部
- Thế huý bộ 世讳部 - Tăng đạo bộ 僧道部 - Tham lận bộ 贪吝部
- Bần cũ bộ 贫窭部 - Cơ thích bộ 讥剌部 - Mậu ngộ
bộ 谬误部
Những
truyện cười trong Tiếu lâm quảng kí
đa phần là của hai đời Minh Thanh, hình thức chủ yếu là những đoạn văn ngắn.
Truyện Thất đức ở Tham lận bộ.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 13/3/2023