VỊ NĂNG MIỄN TỤC
未能免俗
Chưa thể thoát được tập tục
Giải
thích: Chưa
thoát được tập tục mà mình không cho là như thế, chỉ có thể tuỳ nơi mà nhập tục,
đành theo cảnh huống.
Xuất xứ: Đường . Phòng Huyền Linh 房玄龄 đẳng: Tấn thư – Nguyễn Tịch truyện 晋书 - 阮籍传
Nguyễn
Hàm 阮咸là
cháu (gọi chú) của văn học gia Nguyễn Tịch 阮籍nổi tiếng đời Tấn. Hai người được
xưng là “Đại Tiểu Nguyễn” 大小阮 , là nhân vật chủ yếu trong “Trúc lâm thất hiền” 竹林七贤 (1).
Nguyễn
Hàm tính tình cũng giống như Nguyễn Tịch, không muốn làm quan, xem thường lễ
giáo, cũng không muốn giao thiệp qua lại với những người bình thường. Có lúc
ông vừa đàn, vừa hát, vừa uống rượu, trước giờ không quan tâm đến những nghị luận
của người khác. Có một lần ông cùng với anh em nhà họ Nguyễn uống rượu, người
ta dùng chén cạn đựng rượu, ông lại dùng chậu lớn. Trong bữa rượu, đột nhiên có
một bầy heo chạy qua, mọi người liền đuổi theo, Nguyễn Hàm lại chạy đến cưỡi
lên lưng heo, uống rượu như thường. Có lúc ông và tì nữ cùng cưỡi một con ngựa
chạy về, hàng xóm và người trong tộc chỉ trích ông không giữ lễ giáo, nói rằng
hành vi của ông không đoan chính.
Nguyễn
Hàm tính tình lại hợp với Nguyễn Tịch, cả hai nhà đều tương đối nghèo, quần áo
đồ vật không có nhiều. Hằng năm vào ngày mùng 7 tháng 7 trong dân gian có tập tục
phơi quần áo, vào ngày đó, nhà giàu lấy quần áo chăn màn trong rương ra phơi
trong nắng, lụa là gấm vóc, năm màu sáu sắc, đều là những thứ đẹp đẽ đắt tiền.
Riêng Nguyễn Hàm không có gì để có thể phơi. Ông bèn nghĩ ra một cách ứng với
tình cảnh, vào ngày mùng 7 tháng 7, ông lấy một cây sào trúc móc một tấm vải
thô làm quần cắm trước cửa nhà. Người già khuyên ông:
- Đừng treo những thứ đó, người ta thấy được
khó mà thông cảm!
Nguyễn
Hàm không hề quan tâm, cười nói rằng:
- Tập tục dân gian mà, tôi cũng không thể
thoát được tập tục, tạm bày tỏ một chút ý !
Nói xong, nâng bình rượu lên, bước vào rừng trúc uống.
Chú
của người dịch
1- Trúc lâm thất hiền 竹林七贤: Tức 7 vị danh sĩ cuối đời Nguỵ
đầu đời Tấn gồm:
- Kê Khang 嵇康 (223 – 262): Tự Thúc Dạ 叔夜.
- Nguyễn Tịch 阮籍 (210 – 263): Tự Tự Tông 嗣宗.
- Sơn Đào 山涛 (205 – 283): Tự Cự Nguyên 巨源.
- Hướng Tú 向秀 (khoảng 227 – 272): Tự Tử Kì 子期.
- Lưu Linh 刘伶 (khoảng 221 – 300): Tự Bá Luân 伯伦.
- Vương Nhung 王戎 (234 – 305): Tự Tuấn Xung 濬冲.
- Nguyễn Hàm 阮咸 (? - ?): Tự Trọng Dung 仲容.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 15/02/2023
Nguyên tác Trung văn
VỊ NĂNG MIỄN TỤC
未能免俗
TRUNG QUỐC THÀNH NGỮ CỐ SỰ TỔNG TẬP
中国成语故事总集
(tập 1)
Chủ biên: Đường Kì 唐麒
Trường Xuân – Thời đại văn nghệ xuất bản xã, 2004