TRỪ TỊCH
Trừ tịch
除夕, là đêm cuối cùng của năm. Ngày cuối cùng của năm gọi
là “tuế trừ” 岁除, ý nghĩa là năm cũ đến đây thì trừ, đổi sang năm mới.
“Trừ” 除, tức trừ bỏ đi; “tịch” 夕 là đêm. “Trừ tịch”
除夕 mang ý nghĩa đêm “tuế trừ” 岁除,
cũng gọi là “đại niên dạ” 大年夜, “trừ tịch dạ” 除夕夜, “trừ dạ” 除夜… thời điểm vào lúc
đêm cuối cùng của năm. Trừ tịch là ngày “trừ cựu bố tân” 除旧布新(trừ bỏ cái cũ ban bố cái mới), cả nhà đoàn viên, tế tự
tổ tiên, cùng với “Thanh minh tiết” 清明节, “Thất nguyệt bán”
七月半, “Trùng dương tiết” 重阳节
là tế tổ đại tiết của truyền thống dân gian Trung Quốc. Trừ tịch, trong mắt mọi
người có ý nghĩa đặc thù, là ngày trọng yếu nhất cuối năm. Những người con phiêu
bạt đi làm ăn xa cũng lo về nhà đoàn tụ với gia đình, vào lúc trừ tịch từ giã
năm cũ, đón năm mới.
Ngày cuối
cùng của “tuế” 岁, gọi là “tuế trừ” 岁除,
tối hôm đó gọi là “trừ tịch” 除夕, nó cùng với đầu cuối
của năm mới liên quan nhau, gọi là “tuế cùng nguyệt tận, ai niên cận vãn” 岁穷月尽, 挨年近晚, là đêm trước của
năm mới, là điểm giao giới của thời gian trọng yếu tống cựu nghinh tân. Trừ tịch
thường vào ngày 29 hoặc 30 tháng 12 âm lịch, cho nên cũng còn gọi ngày này là
“đại niên tam thập” 大年三十. Ngày tuế trừ, dân gian lại càng coi trọng, nhà nhà đều
bận rộn lo quét dọn, trừ bỏ cái cũ đón cái mới, treo đèn kết hoa, đón ông bà tổ
tiên về nhà ăn tết, đồng thời dùng “niên cao” 年糕 (bánh tổ). tam
sinh, cơm rau cùng “tam trà ngũ tửu ” 三茶五酒 (3 chén trà 5 chén rượu) để cúng.
Từ xưa, trừ tịch đã có tập tục tế tổ 祭祖, thủ tuế 守岁 (đón giao thừa), đoàn viên phạn 团圆饭 (bữa cơm đoàn viên), treo đèn lồng. được lưu truyền không dứt. Chịu ảnh hưởng văn hoá Trung Hoa, trừ tịch cũng là tiết nhật truyền thống của các nước trong vòng văn hoá Hán tự cho đến Hoa nhân Hoa kiều ở các nơi trên thế giới.
Chú của người
dịch
1- Tam trà ngũ tửu 三茶五酒: Khởi nguyên của “tam trà ngũ tửu” liên quan đến việc tế thần. Lúc bái thần, hàng đầu tiên là xếp 3 chén để rót trà, tiếp sau là xếp 5 chén để rót rượu, kính “tam sơn ngũ nhạc” 三山五岳, hình thành cách nói “trà tam trà ngũ tửu”.
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 21/01/2023
Ngày 30 tháng Chạp năm Nhâm Dần
Nguồn