LỤC NGHỆ
Về “lục
nghệ” 六艺có hai cách giải thích.
1- Một thuyết cho rằng, “lục nghệ” là sáu loại kĩ nghệ
mà vào thời Chu yêu cầu con em quý tộc phải nắm vững, cụ thể bao gồm: lễ, nhạc,
xạ, ngự, thư, số.
- Lễ 礼 bao
gồm lễ nghi cá nhân thích đáng, hành vi quy phạm, nghi thức tôn giáo v.v…
- Nhạc 乐 bao
hàm nội dung âm nhạc, vũ đạo, thi ca.
- Xạ 射 chỉ
kĩ năng bắn tên.
- Ngự 御chỉ kĩ năng điều khiển chiến xa.
- Thư 书là giáo dục biết chữ.
- Số 数chỉ số học cơ bản, tri thức khoa học tự nhiên.
Có thể
thấy, “lục nghệ” là cách giáo dục toàn diện bao hàm giáo dục đạo đức nhân cách,
truyền đạt tri thức, bồi dưỡng kĩ năng. Văn võ kiêm bị, tri hành hợp nhất, vừa
liên quan đến phương lược trị quốc, lại liên quan đến cuộc sống thường ngày,
tương đối thực dụng.
Lễ, nhạc, xạ, ngự trong “lục nghệ” còn được gọi là “đại nghệ” 大艺, thư và số gọi là “tiểu nghệ” 小艺. Bách tính bình dân chỉ học “tiểu nghệ”, con em quý tộc thì thông học “lục nghệ”. Về sau “lục nghệ” được Nho gia lấy làm nội dung học tập của đệ tử của bổn môn.
2- Một thuyết khác, “lục nghệ” chỉ lục kinh của Nho gia, tức Chu dịch 周易, Thượng thư 尚书, Thi kinh 诗经, Nghi lễ 仪礼, Nhạc kinh 乐经, Xuân Thu 春秋.
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 13/01/2023
Nguyên tác Trung văn
Trong quyển
THÚ VỊ VĂN HOÁ TRI THỨC ĐẠI TOÀN
趣味文化知识大全
Thanh Thạch 青石 biên
soạn
Trung Quốc Hoa kiều xuất bản xã,
2013