Dịch thuật: Bàn Canh dời đô

 

BÀN CANH DỜI ĐÔ

(Năm 1300 trước công nguyên)

          Thời Ân Thương 殷商, cuộc sống du mục sớm đã kết thúc thành lịch sử, thôn xóm ổn định và đô thị sơ khai nối nhau xuất hiện, nhưng khi đối mặt với tai hại của đại tự nhiên, nhân loại vô cùng nhỏ bé không có năng lực. Gặp phải nạn hồng thuỷ đại quy mô, vẫn không thể tự bảo vệ mình. Cho nên, thời của các vị  đế vương triều Ân trước Bàn Canh 盘庚, tổng cộng đã có bốn lần dời đô, việc không ngừng dời đô khiến mỗi vị đế vương triều Ân đều phải đau đầu nhức óc.

          Bàn Canh 盘庚 tên là Tuần 旬, tính tình cương nghị, kiến thức trác nhiên. Bàn Canh khi mới kế vị, đô thành nhà Ân tại đất Yêm 奄 (vùng phụ cận Khúc Phụ 曲阜Sơn Đông 山东). Bàn Canh tổng hợp nhiều nguyên nhân, suy tính và mạnh mẽ định ra quyết định, cần phải dời đô đến đất Ân 殷 (vùng phụ cận thôn Tiểu Đồn 小屯 An Dương 安阳Hà Nam 河南). Một cuộc dời chuyển đường dài đại quy mô, đương nhiên sẽ gặp phải sự phản đối của thần dân. Trong quyển Thượng thư 尚书hiện tồn, có ba thiên “Bàn Canh” 盘庚, nói về sự việc dời đô đương thời. Bàn Canh mềm cứng đều áp dụng, yêu cầu thần dân dời đô. Cuối cùng đã dời đô thành đến đất Ân thành công. Đất Ân lưng dựa vào núi Thái Hàng 太行, trước mặt là sông Viên 洹, vừa có lợi cho sự sinh tồn, lại tiện cho việc tránh được thuỷ tai, đồng thời khu vực ở vào trung nguyên, cũng có lợi cho sự thống trị. Lại thêm tài năng của Bàn Canh, cuối cùng khiến cho sự thống trị của triều Thương từ mấy đời đế vương trước đó chìm trong thấp mê đã được chấn hưng. Lịch sử ghi chép rằng:

Bách tính do ninh, Ân đạo phục hưng, chư hầu lai triều.

百姓由宁, 殷道复兴, 诸侯来朝

(Bách tính yên ổn, nhà Ân phục hưng, chư hầu đến chầu)

          Nhân đó Bàn Canh được xưng là Hiền vương trung hưng. Từ đó về sau, đất Ân là đô thành mãi cho đến khi bị diệt vong, cho nên triều Thương 商 cũng gọi là triều Ân 殷, Ân Thương 殷商.

                                                            Huỳnh Chương Hưng

                                                            Quy Nhơn 08/01/2023

Nguồn

TRUNG QUỐC THÔNG SỬ

中国通史

(quyển 1)

Biên soạn: Thiệu Sĩ Mai 邵士梅

                  Tưởng Tiểu Ba 蒋筱波

Tam Xuân xuất bản xã, 2008