Dịch thuật: Da Luật Cảnh

DA LUẬT CẢNH

Da Luật Cảnh 耶律璟 (931 – 969): Tức Liêu Mục Tông 辽穆宗, tộc Khất Đan (1), tên theo tiếng Khuất Đan là Thuật Luật 述律, trưởng tử của Liêu Thái Tông 辽太宗. Năm Thiên Lộc 天禄 thứ 5 (951), theo Thế Tông 世宗xuất chinh, Thế Tông bị nhóm Sát Cát 察割 mưu sát, ông lãnh binh tiêu diệt Sát Cát, lên ngôi hoàng đế. Năm Ứng Lịch 应历thứ 19 (969), ông bị bọn nô lệ Tiểu Ca 小哥 giết chết, có miếu hiệu là Mục Tông 穆宗.

Trong Toàn Liêu văn 全辽文quyển 1 có thu thập 8 bài văn của ông. Sự tích của ông được thấy trong Liêu sử 辽史 quyển 6, 7; trong Khất Đan quốc chí 契丹国志 quyển 5.

(Tra Hồng Đức 查洪德)

Chú của người dịch

1- Khất Đan 契丹

- Trong Hán Việt tự điển của Thiều Chửu, chữ 契 có các âm đọc như sau:

“khế” “khiết” “tiết” “khất” với nghĩa khác nhau. Riêng âm “khất” ghi rằng:

Khất Đan 契丹tên một nước nhỏ ngày xưa, thuộc tỉnh Trực Lệ bây giờ. Sau đổi là nước Liêu (trang 124).

- Trong Khang Hi tự điển 康熙字典 trang 187 cũng các âm như trên. Riêng với âm “khất” ghi rằng:

Tập vận 集韻phiên thiết là KHI CẬT 欺訖 (khất).

Khất Đan, quốc hiệu. Tống vi nam triều, Khất Đan vi bắc triều, hậu cải hiệu Liêu.

契丹, 國號. 宋為南朝, 契丹為北朝, 後改號遼

(Khất Đan là tên nước. Tống là nam triều, Khất Đan là bắc triều, sau đổi gọi là Liêu)

Như vậy tên tộc người, tên nước đọc là “Khất Đan”.