DA LUẬT CẢNH
Da Luật
Cảnh 耶律璟 (931 – 969): Tức Liêu Mục Tông 辽穆宗, tộc Khất Đan (1), tên theo tiếng Khuất Đan là Thuật Luật
述律, trưởng tử của Liêu Thái Tông 辽太宗. Năm Thiên Lộc 天禄
thứ 5 (951), theo Thế Tông 世宗xuất chinh, Thế Tông
bị nhóm Sát Cát 察割 mưu sát, ông lãnh binh tiêu diệt Sát Cát, lên ngôi
hoàng đế. Năm Ứng Lịch 应历thứ 19 (969), ông bị
bọn nô lệ Tiểu Ca 小哥 giết chết, có miếu hiệu là Mục Tông 穆宗.
Trong Toàn Liêu văn 全辽文quyển 1 có thu
thập 8 bài văn của ông. Sự tích của ông được thấy trong Liêu sử 辽史 quyển 6, 7; trong Khất
Đan quốc chí 契丹国志 quyển 5.
(Tra Hồng Đức 查洪德)
Chú của người dịch
1- Khất Đan 契丹
- Trong Hán Việt
tự điển của Thiều Chửu, chữ 契 có các âm đọc
như sau:
“khế” “khiết” “tiết” “khất” với nghĩa khác nhau. Riêng
âm “khất” ghi rằng:
Khất
Đan 契丹tên một nước
nhỏ ngày xưa, thuộc tỉnh Trực Lệ bây giờ. Sau đổi là nước Liêu (trang 124).
- Trong
Khang Hi tự điển 康熙字典 trang 187
cũng các âm như trên. Riêng với âm “khất” ghi rằng:
Tập vận 集韻phiên thiết là KHI CẬT 欺訖 (khất).
Khất Đan, quốc hiệu. Tống vi nam triều, Khất
Đan vi bắc triều, hậu cải hiệu Liêu.
契丹,
國號. 宋為南朝, 契丹為北朝, 後改號遼
(Khất
Đan là tên nước. Tống là nam triều, Khất Đan là bắc triều, sau đổi gọi là Liêu)
Như vậy tên tộc người, tên nước đọc là “Khất Đan”.
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 19/10/2022
Nguồn
TRUNG QUỐC VĂN HỌC GIA ĐẠI TỪ ĐIỂN
LIÊU, KIM, NGUYÊN QUYỂN
中国文学家大辞典
辽, 金, 元卷
Chủ biên: Đặng Thiệu Cơ 邓绍基,
Dương Liêm 杨镰
Bắc Kinh: Trung Hoa thư cục, 2006.