THÂN TRĂM NĂM NỠ BỎ LIỀU THẾ Ư (438)
Trong Lễ
kí – Khúc lễ thượng 禮記 - 曲禮上 có ghi:
Nhân sinh thập niên viết ấu, học;
nhị thập viết nhược, quán; tam thập viết tráng, hữu thất; tứ thập viết cường,
nhi sĩ; ngũ thập viết ngãi, phục quan chính; lục thập viết kì, chỉ sử; thất thập
viết lão, nhi truyền; bát thập cửu thập viết mạo, thất niên nhi điệu; điệu dữ mạo
tuy hữu tội, bất gia hình yên. Bách niên vi kì, di.
人生十歲曰幼, 學; 二十曰弱, 冠; 三十曰壯, 有室; 四十曰強, 而仕; 五十曰艾, 服官政; 六十曰耆,指使; 七十曰老, 而傳; 八十九十曰耄;七年曰悼. 悼與耄雖有罪, 不加刑焉. 百年為期, 頤.
(Nam nhân lúc 10 tuổi là “ấu”, chuyên tâm học tập. 20 tuổi là “nhược”, cử hành
lễ “gia quan”, biểu thị thành nhân. 30 tuổi là “tráng”, kết hôn có gia thất. 40
tuổi là “cường”, ra làm quan. 50 tuổi là “ngải”, chủ quản sự vụ hành chính. 60
tuổi là “kì”, chỉ huy sai bảo người khác. 70 tuổi là “lão”, giao công việc cho
người khác, giao việc nhà cho con cháu. 80 tuổi, 90 tuổi là “mạo”; lúc 7 tuổi
là “điệu”. Điệu và mạo cho dù có tội cũng không gia hình phạt. 100 tuổi
là “kì”, được người khác chăm sóc nuôi dưỡng kĩ lưỡng)
(Lễ kí dịch giải 禮記譯解: Vương Văn Cẩm 王文錦 dịch giải. Trung Hoa thư cục, 2007)
Trần Hạo 陈浩đời Nguyên
giải thích “Bách niên vi kì” là:
Nhân thọ dĩ bách niên vi kì, cố viết
kì.
人寿以百年为期, 故曰期
(Con người sống thọ lấy 100 tuổi làm hạn độ, cho nên gọi là “kì”)
http://ewenyan.com/articles/mj/mqsj/6.html
“Thân trăm năm” ở câu 438 này ý nói đời người.
Rằng: Xin gửi một hai điều
Thân trăm năm nỡ bỏ liều thế ư
(Bích Câu kì ngộ: 437 - 438)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 15/9/2022