PHẢI ĐEM VÀNG ĐÁ MÀ ĐỀN MỚI XUÔI (528)
Vàng
đá: Tức “kim thạch” 金石, vàng và đá quý,
thường được mượn dùng để ví tính chất kiên cố của sự vật, hoặc sự kiên định,
lòng trung trinh của tâm chí.
- Ví vàng và đá quý. Trong Đại Đới lễ kí – Khuyến học 大戴礼记 - 劝学 có
câu:
Cố
thiên tử tàng châu ngọc, chư hầu tàng kim thạch, đại phu súc khuyển mã, bách
tính tàng bố bạch.
故天子藏珠玉, 诸侯藏金石, 大夫畜犬马, 百姓藏布帛.
(Cho nên thiên tử cất châu ngọc, chư hầu
cất vàng và đá quý, đại phu nuôi chó ngựa, bách tính cất vải lụa)
- Ví với tính chất cứng rắn, sự kiên định,
lòng trung trinh. Trong Mặc Tử - Kiêm ái
hạ 墨子 - 兼爱下 có câu:
Dĩ
kì sở thư vu trúc bạch, lũ vu kim thạch, trác vu bàn vu, truyền di hậu thế tử
tôn giả tri chi.
以其所书于竹帛, 镂于金石, 琢于盘盂, 传遗后世子孙者知之.
(Từ những gì viết lên thẻ tre và lụa,
khắc lên chung đỉnh bia đá, chạm vào cái mâm cái chén, đồng thời từ những sách
vở truyền lại cho con cháu đời sau mà biết được)
Hoặc trong Tuân Tử - Khuyến học 荀子 - 劝学:
Khiết
nhi xả chi, hủ mộc bất chiết; khiết nhi bất xả, kim thạch khả lũ.
锲而舍之, 朽木不折; 锲而不舍, 金石可镂.
(Khắc rồi bỏ đó, thì có là gỗ mục cũng
không thể gãy; khắc mà kiên trì liên tục, thì có cứng như là vàng và đá quý
cũng có thể chạm khắc được)
Và như trong bài Trình Thái Chi Thượng thư Long học vãn từ 程泰之尚书龙学挽词 của
Dương Vạn Lí 杨万里đời Tống có câu:
Tương phùng tiện kim thạch
Nhất biệt kỉ xuân thu
相逢便金石
一别几春秋
(Gặp được nhau là vững bền như
vàng đá
Chỉ một lần cách biệt mà đến mấy
xuân thu)
https://baike.baidu.com/item/%E9%87%91%E7%9F%B3/32233
Ở câu 528 này, ý nói lòng kiên trinh, không thay đổi.
Rằng: Xưa
trót đã nặng nguyền
Phải đem vàng
đá mà đền mới xuôi
(Bích
Câu kì ngộ: 527 - 528)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 29/9/2022