MÁI TÂY CÒN ĐỂ TIẾNG ĐỜI (367)
Mái tây: Chữ
Hán là “tây sương” 西廂, nhắc đến chuyện Thôi
Oanh Oanh và Trương Sinh trong Oanh
Oanh truyện 莺莺传 của Nguyên
Chẩn 元稹thời Đường.
Nội dung của Oanh
Oanh truyện莺莺传, nói về câu chuyện tình yêu giữa Trương Sinh张生 (tên Củng 珙tự Quân Thuỵ 君瑞) và Oanh Oanh 莺莺, nhưng
về sau Trương Sinh lại bỏ Oanh Oanh.
Khi Trương Sinh đến ở chùa Phổ Cứu 普救 tại Bồ Châu 蒲州, gặp lúc goá phụ Thôi thị崔氏 đang về Trường An, trên đường đến đất Bồ cũng ghé đến
tạm thời ở lại chùa. Goá phụ Thôi thị là con gái nhà họ Trịnh 郑, mẹ Trương Sinh cũng họ Trịnh, là bà con xa. Lúc mọi
người đang ở chùa Phổ Cứu thì phát sinh binh loạn. Trương sinh nhờ bạn ở
Bồ Châu xin quan lại bảo vệ nhà họ Thôi. Sau tướng quân Đỗ Xác 杜确 dẹp yên. Thôi thị cảm kích ơn đức của Trương Sinh nên
bày tiệc khoản đãi. Trong bữa tiệc, Trương Sinh thấy cô em họ là Oanh Oanh liền
si mê. Nhờ tì nữ Hồng Nương 红娘 nhiều lần đưa
thư qua lại, cuối cùng hai người đến với nhau. Về sau Trương Sinh lên kinh ứng
thí nhưng chưa đỗ nên lưu lại kinh sư, vẫn thư tình qua lại, còn tặng tín vật để
bày tỏ tình cảm. Nhưng cuối cùng Trương Sinh đã thay lòng, cho rằng Oanh Oanh
là “vưu vật” 尤物 (người tuyệt diệu)
trong thiên hạ, còn đưa ra ví dụ Thương Trụ 商纣, Chu U Vương 周幽王mất nước, chứng minh bản thân mình “đức chưa đủ để thắng
yêu nghiệt” nên cắt đứt tình yêu. Hơn một năm sau, Oanh Oanh lấy chồng, Trương
Sinh cũng lấy vợ. Một lần nọ Trương Sinh đi ngang nhà Oanh Oanh, lấy thân phận
“anh họ” xin được gặp, nhưng bị Oanh Oanh cự tuyệt.
https://baike.baidu.com/item/%E8%8E%BA%E8%8E%BA%E4%BC%A0
Đời Nguyên, Vương Thật Phủ 王实甫trên cơ sở câu chuyện của Thôi Oanh Oanh và Trương Sinh đã soạn vở tạp kịch Thôi Oanh Oanh đãi nguyệt tây sương kí 崔莺莺待月西厢记, gọi tắt là Tây sương kí 西厢记, nhưng phần kết có khác, hai người đến với nhau.
Mái tây còn để tiếng đời
Treo gương kim cổ cho người soi chung
(Bích Câu kì ngộ: 367 - 368)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 01/9/2022