快馬飛塵紅色新鮮妃子笑
山村接核綠條繁密尚書懷
Khoái mã phi trần, hồng sắc tân
tiên Phi tử tiếu
Sơn thôn tiếp hạch, lục điều phồn mật Thượng thư hoài
Huỳnh Chương Hưng
Quy
Nhơn 11/9/2022
Trái vải
tiếng Hán có tên là “Lệ chi”, còn gọi là “Phi tử tiếu”, “Thượng thư hoài”.
Phi tử tiếu 妃子笑: điển xuất từ câu thơ của Đỗ Mục:
“Nhất kị hồng trần Phi tử tiếu”
一骑红尘妃子笑
无人知是荔枝来
Nhất kị hồng trần phi tử tiếu
Vô nhân tri thị lệ chi lai
(Ngựa trạm phi nhanh bốc lên những đám bụi hồng, nàng phi tử đang cười
Không ai biết rằng quả lệ chi đã về đến Trường An)
(Đỗ Mục 杜牧: Quá Hoa Thanh cung tam tuyệt cú 过华清宫三绝句)
Phi tử 妃子: chỉ Dương Ngọc Hoàn 杨玉环, sủng phi của Đường Minh Hoàng Lí Long Cơ 李隆基. Dương Ngọc Hoàn rất thích ăn quả lệ chi tươi (trái vải), hàng năm Lí Long Cơ đều truyền lệnh vùng Tứ Xuyên 四川, Quảng Đông 广东 dùng ngựa trạm phi thật nhanh vận chuyển đến Trường An 长安, trái vải vẫn giữ được sắc đỏ và tươi ngon. Theo Bạch Cư Dị trong “Lệ chi đồ tự” 荔枝图序có nói:
“Nếu trái lệ chi rời khỏi
cành, thì qua 1 ngày đã biến sắc, 2 ngày đã biến hương, 3 ngày đã biến vị, 4, 5
ngày thì sắc hương vị đều mất hết.”
Thượng thư hoài 尚书怀: Tức “Thượng thư hoài lệ chi” 尚书怀荔枝 (Quan Thượng thư cất hạt lệ chi trong người), gọi tắt là “Thượng thư hoài”, điển xuất từ “Tăng Thành thị chí” 增城市志.
Trạm Cam Tuyền 湛甘泉, quan Thượng thư triều Minh khi đi chơi đình Tiên Phụng 仙凤 ở Phúc Kiến đã đem hạt lệ chi về quê nhà Quảng Đông, đưa cho người trong thôn đến trồng ở sườn núi Tứ Vọng 四望 (Tứ Vọng cương 四望岗) . Sau hơn 10 năm, lệ chi ở sườn núi Tứ Vọng mọc thành rừng sum sê tươi tốt, kết trái chi chít. Mọi người gọi trái lệ chi ở đây là “Thượng thư hoài”.
(HCH)