DĨ LÂN VI HÁC
以邻为壑
Dùng nước láng giềng làm nơi chứa nước
Giải thích: Vốn ý là dẫn nước cho chảy vào
nước láng giềng, hiện tại phổ biến mang ý nghĩa giá hoạ cho người khác.
Xuất xứ: Chiến Quốc . Mạnh Kha 孟轲: Mạnh Tử - Cáo Tử hạ 孟子 - 告子下.
Bạch
Khuê 白圭
thời Chiến Quốc, từng
làm Tướng quốc nước Nguỵ, rất giỏi việc trị lí nạn hồng thuỷ, vì thế ông ta rất
đắc ý. Có một lần, Bạch Khuê và Mạnh Tử 孟子 khi bàn luận về thuỷ, nói rằng: việc
trị
-
Cách trị thuỷ của tôi e rằng hơn cả Đại
Vũ 大禹!
Mạnh
Tử cười nhạt, bảo:
-
Đại Vũ trị thuỷ thuận theo bản tính của
nước, dẫn nước vào sông, cuối cùng chảy ra bốn biển, khiến mọi người trừ được
triệt để tai hoạ. Còn ông, chỉ xây đê đắp đập, lấp những chỗ trống, nâng độ cao
của đê đập, bản thân nước ông thì giữ được, nhưng nước lại chảy sang nước láng
giềng, làm cho mọi người gặp phải tai hoạ, đó là “dĩ lân vi hác” 以邻为壑 (dùng nước láng
giềng làm nơi chứa nước). Cách làm của ông khiến những ai có lòng nhân ái đều
căm ghét, ông lại còn đi khoe khoang.
Bạch Khuê nghe qua, phút chốc cảm thấy xấu hổ, từ đó không còn huênh hoang về công lao trị thuỷ của mình nữa.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 30/6/2022
Nguyên tác Trung văn
DĨ LÂN VI HÁC
以邻为壑
TRUNG QUỐC THÀNH NGỮ CỐ SỰ TỔNG TẬP
中国成语故事总集
(tập 1)
Chủ biên: Đường Kì 唐麒
Trường Xuân – Thời đại văn nghệ xuất bản xã, 2004
Phụ
lục của người dịch
Trong
Mạnh Tử - Cáo tử hạ孟子 - 告子下 có đoạn:
Bạch Khuê viết:
- Đan chi trị thuỷ dã dũ ư Vũ.
Mạnh Tử viết:
- Tử quá hĩ! Vũ chi trị thuỷ, thuỷ chi
đạo dã. Thị cố Vũ dĩ tứ hải vi hác. Kim ngô tử dĩ lân quốc vi hác. Thuỷ nghịch
hành, vị chi giáng thuỷ; giáng thuỷ giả, hồng thuỷ dã, nhân nhân chi sở ố dã.
Ngô tử quá hĩ.
白圭曰:
-
丹之治水也愈於禹.
孟子曰:
-
子過矣! 禹之治水水, 水之道也. 是故禹以四海為壑. 今吾子以鄰國為壑. 水逆行, 謂之洚水, 洚水者, 洪水也, 仁人之所惡也. 吾子過矣!
(Bạch
Khuê nói rằng:
-
Cách trị thuỷ của Đan tôi (Đan là tên của
Bạch Khuê – ND) hơn cả Đại Vũ.
Mạnh
Tử bảo:
- Ông sai rồi! Đại
Vũ trị thuỷ thuận theo bản tính của nước, khơi dòng để nước chảy vào sông. Cho
nên Đại Vũ lấy bốn biển làm nơi chứa nước. Nay ông lấy nước láng giềng làm nơi
chứa nước. Nước chảy ngược, gọi là “giáng thuỷ”, mà “giáng thuỷ” tức là “hồng
thuỷ”, khiến những người có lòng nhân ái đều căm ghét. Ông sai rồi!
(“Tứ
thư” Ngôn văn đối chiếu. Hương Cảng Quảng Trí thư cục xuất bản. trang 300)