DƯỚI
TRỜI AI KẺ LỌT VÀNH HOÁ NHI (2)
Hoá nhi 化兒/化儿: Tức
“tạo hoá tiểu nhi” 造化小儿 chỉ ông trời. Người xưa xem ông trời như con nít, tạo
ra và biến hoá nhiều trò nghịch ngợm để đùa cợt con người. Đây là cách nói xem
thường, hàm ý bỡn cợt.
Trong
Tân Đường thư – Đỗ Thẩm Ngôn truyện 新唐书 - 杜审言传 có chép: Lúc Đỗ Thẩm Ngôn 杜审言 bệnh nặng, Tống Chi Vấn 宋之问 cùng Vũ Bình Nhất 武平一 đến
thăm. Đỗ Thẩm Ngôn nói với hai người rằng:
Thậm vi tạo hoá tiểu nhi tương khổ, thượng
hà ngôn?
甚为造化小儿相苦, 尚何言
(Ta đã chịu những nỗi thống khổ do tạo
hoá tiểu nhi gây ra, còn gì để nói nữa đâu)
http://www.millionbook.com/gd/d/dushenyan/000/001.htm
Ông trời cũng được nói là “hoá công” 化工,
tức xem ông trời như người thợ tạo ra muôn vật. Trong Phục điểu phú 鵩鸟赋 của Giả Nghị 贾谊 đời Hán có câu:
Thả phù thiên địa vi lư hề, tạo hoá vi công; âm dương chi thán hề, vạn
vật vi đồng, hợp tán tiêu tức hề, An hữu thường tắc? Thiên biến vạn hoá, vị thuỷ
hữu cực.
且夫天地為鑪兮, 造化為工; 陰陽為炭兮, 萬物為銅. 合散消息兮, 安有常則? 千變萬化兮, 未始有極!
(Trời đất là lò, tạo hoá là thợ;
âm dương là than, vạn vật là đồng. Sự vật tụ tán sinh diệt, làm gì có quy tắc
nhất định? Thiên biến vạn hoá, trước giờ chưa từng chấm dứt)
(Giả Nghị 贾谊: Phục điểu phú 鵩鸟赋)
Mấy trăm năm
một chữ tình
Dưới trời ai
kẻ lọt vành hoá nhi
(Bích Câu kì ngộ: 1- 2)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 09/5/2022