GIA LỄ
(tiếp theo)
5- Thận phiền lễ
脤膰礼
Thận
phiền lễ 脤膰礼cũng là 2 loại lễ. Thận 脤
là thịt tế xã tắc; Phiền 膰 là thịt tế tông miếu. Thận phiền chính là thịt tế tông
miếu và xã tắc. Sau khi tế đàn kết thúc, đem thận phiền phân cho các nước huynh
đệ, mượn đó để tăng thêm tình cảm qua lại, cho nên nói “Dĩ thận phiền chi lễ,
thân huynh đệ chi quốc” 以脤膰之礼亲兄弟之国.
Người xưa cho rằng ở nghi thức tế tự, thịt dâng cúng cũng khác với thịt thường, được ăn là có phúc phận, cho nên đem thịt tế phân chia ra ban tặng cho những người chung quanh ăn. Còn có một cách nói khác, “thận” là thịt sống, “phiền” là thịt chín. Bất luận nói như thế nào, Thận phiền lễ là nghi lễ phân hưởng thịt tế. Loại lễ nghi này cũng xuống đến dân gian, Xã tế chốn dân gian xưa nay , thịt tế cũng được chia đều cho mọi nhà. Mãi cho đến thời hiện đại, dân gian vùng Giang Nam 江南 khi tế Xã vẫn cử hành yến hưởng, món mà mọi người ăn chủ yếu cũng là tế phẩm khi dâng cúng
6- Hạ khánh lễ 贺庆礼
Hạ khánh lễ 贺庆礼chỉ đối với nước dị tính 异姓 (khác họ) có mối quan hệ hôn nhân cậu cháu, khi họ có việc vui đáng được chúc mừng, cần phải đích thân hoặc phái người đến bày tỏ lời chúc mừng, đồng thời tặng lễ vật có quy cách nhất định, để chúc mừng lẫn nhau, cho nên nói “Dĩ khánh hạ chi lễ, thân dị tính chi quốc” 以贺庆之礼, 亲异姓之国.
7- Tuần thú lễ 巡守礼
Trong Lễ kí – Vương chế 礼记 - 王制có nói:
Thiên tử ngũ niên nhất tuần thú
天子五年一巡守
(Thiên tử 5 năm tuần thú một lần)
Trong Chu lễ - Đại hành nhân 周礼 - 大行人thì nói thiên tử 12 năm “tuần thú Ân quốc” 巡守殷国. Trong Dịch – Quan quái 易 - 观卦 nói rằng, bậc vương giả cần phải “tỉnh phương, quan dân, thiết giáo” 省方, 观民, 设教 (thị sát bốn phương, quan sát dân tình, thiệt lập giáo dục để cảm hoá dân chúng). Ý nói thiên tử thị sát phương quốc, xem xét dân tục mà thiết lập sự giáo hoá. Theo ghi chép trong văn hiến, đế vương thời thượng cổ có quy định chế độ tuần thú định kì. Trong Thượng thư – Nghiêu điển 尚书 - 尧典 có nói, ông Thuấn 舜tháng 2 trong năm đi tuần thú, phía đông đi đến Đại Tông 代宗 (Thái sơn 泰山); tháng 5 tuần thú phía nam đến Nam Nhạc 南岳; tháng 8 tuần thú phía tây đến Tây Nhạc 西岳; tháng 11 tuần thú phía bắc đến Bắc Nhạc 北岳. Những nơi mà ông Thuấn đến phải tế tự những danh sơn đại xuyên nơi đó, quan sát phong tục dân tình, đồng thời nghe những trình bày của chư hầu, khảo luận chính tích, thi hành thưởng phạt. Tần Thuỷ Hoàng 秦始皇 từng đến các nơi tuần thú. Trong Hậu Hán thư – Thế Tổ bản kỉ 后汉书 - 世祖本纪 có nói, Quang Vũ Đế 光武帝 từng 17 năm tuần thúa phía nam, 18 năm tuần thú phía tây, 20 năm tuần thú phía đông.
8- Tức vị cải
nguyên lễ 即位改元礼
Người
xưa đem năm Giáp Tí, tháng Giáp Tí, ngày Giáp Tị, giờ Tí làm thời Đông chí 冬至, gọi là “sơ nguyên” 初元 (hoặc Thượng
nguyên 上元). Thay đổi chính quyền thường chọn “nguyên nhật” 元日. Theo ghi chép trong Thượng thư 尚书, Đường Ngu 唐虞 thiện nhượng đã chọn “Chinh nguyệt Thượng nhật” 正月上日, Thượng nhật chính là “sóc nhật” 朔日. Trong Xuân Thu
春秋 , năm tân quân
lên ngôi tất xưng Nguyên niên 元年, trong Công Dương truyện Ẩn Công nguyên niên 公羊传 - 隐公元年giải thích rằng:
Nguyên giả hà, quân chi thuỷ niên dã
元者何, 君之始年也
(Nguyên là gì, là năm đầu tiên của tân quân)
Ý tại
“Thể nguyên cư chính” 体元居正. Nói chung, trong
Xuân Thu có nói, năm đó khi gặp tang,
bất luận là tháng nào, tân quân kế tục đều dùng niên kỉ của cựu quân, đến
Nguyên nhật tháng Giêng năm sau mới cáo miếu tức vị, đó là để vị tân quân từ
“tân nguyên” 新元 bắt đầu niên kỉ, cũng là có ý nghĩa chỉnh tề vương
niên. Hán Vũ Đế 汉武帝căn cứ đề nghị của quan hữu tư, thuận tự sử dụng các
niên hiệu Kiến Nguyên 建元, Nguyên Quang 元光, Nguyên Sóc 元朔, Nguyên Thú 元狩, Nguyên Đỉnh 元鼎,
Nguyên Phong 元封, trở thành vị đế vương sử dụng niên hiệu sớm nhất.
Quang Vũ Đế 光武帝triều Hậu Hán là vị quân vương đầu tiên cử hành đại điển
tức vị, từ đó, đế vương tức vị tất có thịnh điển, nghĩ thức điển lễ cũng ngày
càng phức tạp.
Phạm vi của Gia lễ rất rộng, trừ những điều trình bày ở trên, còn bao gồm Chính đán triều hạ lễ 正旦朝贺礼, Đông chí triều hạ lễ 冬至朝贺礼, Thánh tiết triều hạ lễ 圣节朝贺礼, Hoàng hậu thụ hạ lễ 皇后受贺礼, Hoàng thái tử thụ hạ lễ 皇太子受贺礼, Tôn Thái thượng hoàng lễ 尊太上皇礼, Học hiệu lễ 学校礼, Dưỡng lão lễ 养老礼, Chức quan lễ 职官礼, Hội minh lễ 会盟礼, cho đến lúc xem xét thiên tượng phân chia khu vực hành chính … (hết)
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 12/02/2022
Nguồn
TRUNG QUỐC DÂN TỤC VĂN HOÁ TINH TUÝ
中国民俗文化精粹
Chủ biên: Vương Lệ Na
Bắc Kinh: Tuyến trang thư cục, 2016.