TẦM QUÂN HỀ DƯƠNG ĐÀI LỘ (305)
尋君兮陽臺路
Tìm chàng ở nẻo Dương đài
Dương
Đài陽臺/阳台: Thành
ngữ Trung Quốc có câu: “Dương đài vân vũ”阳台云雨 (mây mưa chốn Dương đài) chỉ nơi
hợp hoan tình ái của nam nữ. Điển xuất từ lời tựa bài Cao Đường phú 高唐赋của Tống Ngọc 宋玉. Lời
tựa viết rằng:
“Trước kia, Sở Tương Vương 楚襄王 cùng
Tống Ngọc 宋玉 đến chơi ở đài
Vân Mộng 云梦, từ trên cao nhìn ra xa, thấy cảnh tượng ở Cao Đường 高唐 hiện ra một làn khí mây kì lạ, mới đầu nhìn như đỉnh của
một ngọn núi cao, sau đó nhanh chóng biến đổi hình trạng, trong phút chốc biến
hóa vô cùng. Vương sau khi nhìn thấy mới hỏi Tống Ngọc: “Đó là mây khí gì?” Tống
Ngọc đáp rằng: “Đó chính là triêu vân”. Vương lại hỏi: “Sao gọi là triêu vân?”
Tống Ngọc đáp: “Trước đây tiên vương từng đến săn bắn ở Cao Đường, ngày nọ vì mệt
mỏi nên ban ngày ngủ ở nơi này, nằm mộng thấy một cô gái xinh đẹp đến nói: “Thiếp
là thần nữ ở Vu Sơn, làm khách ở Cao Đường, nghe nói ngài đến chơi ở Cao Đường,
thiếp nguyện đến trải chăn gối cho ngài.” Thế là tiên vương ngủ cùng cô gái.
Lúc từ biệt nàng nói với tiên vương rằng: “Thiếp ở phía nam Vu Sơn, nơi hiểm yếu
trên núi cao, sáng sớm làm mây, chiều tối làm mưa, sớm sớm chiều chiều ở dưới
Dương đài’”. Sáng sớm hôm sau, tiên vương thức dậy nhìn, quả nhiên giống như những
gì cô gái đã nói. Thế là dựng một ngôi miếu cho nàng, gọi là “Triêu vân” 朝云.
Vương
hỏi: “Khi triêu vân mới xuất hiện có hình trạng như thế nào?” Tống Ngọc đáp:
“Khi mới xuất hiện, um tùm như cây tùng xanh tốt vươn lên, qua một lúc sau,
xinh đẹp yêu kiều như mĩ nữ giương tay áo che lấy mặt trời, như đang ngóng tình
nhân. Bỗng chốc biến đổi hình dạng, nhanh như xe tứ mã, cao như ngọn cờ, mát
như cơn gió, lạnh như cơn mưa. Lúc gió dừng mưa tạnh, không biết là đi đâu”.
Vương hỏi: “Như nay quả nhân có thể đến chơi một chuyến được chăng?’ Tống Ngọc
đáp: “Được”. Vương lại hỏi: “Nơi đó như thế nào?” Tống Ngọc đáp rằng: “Nơi đó
cao lớn sáng rõ, có thể nhìn thấy được rất xa; rộng rãi mênh mông, vạn vật dường
như từ nơi đó sinh ra.Trên tiếp với trời, dưới xuống đến vực, trân kì quái dị,
hùng vĩ tươi đẹp, khó mà nói hết”. Vương bảo rằng: “Khanh thử làm bài phú cho
quả nhân xem thử”. Tống Ngọc đáp: “Vâng”.”
https://baike.baidu.com/item/%E9%98%B3%E5%8F%B0%E4%BA%91%E9%9B%A8/5718226
Ở đây Đặng Trần Côn mượn từ“Dương đài”
để chỉ giấc mộng ái ân.
Câu
305 bản diễn Nôm “Chinh phụ ngâm diễn ca”
tương truyền của Đoàn Thị Điểm là:
Tìm chàng thủa Dương đài lối cũ (261)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 02/11/2021