TỰ TÍN TƯƠNG
TUỲ NGƯ THUỶ BẠN (122)
自信相隨魚水伴
Tự tin rằng thiếp với chàng bên nhau như cá với nước
Trong Quản Tử - Tiểu vấn 管子 - 小问 có chép:
Hoàn
Công 桓公 phái Quản Trọng 管仲 đi triệu Ninh Thích 宁戚 đến để hỏi ý kiến, Ninh Thích đáp: “Hạo hạo hồ” 浩浩乎. Quản Trọng không biết ý là gì, đến bữa cơm trưa vẫn
còn suy nghĩ. Tì nữ hỏi rằng: “Ngài có tâm sự gì chăng?” Quản Trọng bảo rằng:
“Không phải là chuyện mà ngươi có thể hiểu.” Tì nữ nói rằng: “Ngài chớ khinh
thường người trẻ, cũng chớ khinh thường những người thấp hèn. Ngày trước nước
Ngô 吴 và nước Can 干 đánh nhau, nước Can quy định rằng, thiếu niên mà chưa
thay hết răng sữa thì không được vào trong quân tác chiến. Trẻ em trong nước đều
nhổ răng gia nhập đội quân, lập nhiều chiến công cho nước Can. Bách Lí Hề 百里兮vốn là người chăn trâu cho nước Tần, Tần Mục Công 秦穆公 đề bạt làm Tể tướng, Tần bèn xưng bá chư hầu. Từ đó có
thể thấy, há có thể khinh thường kẻ hèn sao, há có thể khinh thường người trẻ
sao.” Quản Trọng nói rằng: “Được, Hoàn Công phái ta đi triệu Ninh Thích đến để
hỏi ý kiến, Ninh Thích nói rằng: “Hạo hạo hồ.” Ta không biết ý là gì. Tì nữ đáp
rằng: “Thơ có câu:
Hạo hạo giả thuỷ. Dục dục giả ngư.
Vị hữu thất gia. Nhi an triệu ngã cư.
浩浩者水. 育育者鱼. 未有室家. 而安召我居
(Nước
mênh mông. Cá tung tăng. Chưa có gia thất. Ta an cư nơi nào để mà đi)
Ninh
Thích ý nói vì chưa lập gia thất nên không muốn được triệu đến”.
http://www.shuzhai.org/gushi/guanzi/7251_4.html
Và
trong vở Ngộ nhập đào nguyên 误入桃源 màn thứ 4 của Vương Tử Nhất 王子一 đời Nguyên có ghi:
Kim nhật dã ngư thuỷ hoà hài, yến
oanh thành đối, cầm sắt tương điệu.
今日也鱼水和谐, 燕莺成对, 琴瑟相调
(Nay
cá nước hài hoà, yến oanh thành cặp, cầm sắt cùng điệu)
(“Thành
ngữ đại từ điển”. Bắc Kinh: Thương vụ ấn thư quán Quốc Tế hữu hạn công ti,
2004)
“Ngư
thuỷ” 鱼水 (cá nước) thường được dùng để ví phu thê hài hoà tương
đắc, tình cảm dung hợp.
Ngoài ra trong Tam quốc chí – Thục chí – Chư Cát Lượng truyện 三国志- 蜀志 - 诸葛亮传 cũng có ghi:
Thế là tình cảm giữa Tiên chủ Lưu Bị 刘备 và Chư Cát Lượng 诸葛亮 ngày càng mật thiết. Quan Vũ 关羽, Trương Phi 张飞 không hài lòng, Tiên chủ giải thích rằng:
“Cô chi hữu Khổng Minh, do ngư chi hữu thuỷ dã, nguyện chư quân vật
phục ngôn.”
孤之有孔明, 犹鱼之有水也, 愿诸君勿复言
(Ta mà có được Khổng Minh thì cũng giống
như cá mà được nước vậy, xin hai em chớ có nói nữa).
Từ
câu nói trên, có thành ngữ “Như ngư đắc thuỷ” 如鱼得水, dùng để ví quân thần tương đắc.
http://cidian.118cha.com/208968.html
Câu 122 này, bản diễn Nôm “Chinh phụ ngâm diễn ca” tương truyền của
Đoàn Thị Điểm là:
Những mong cá nước vui vầy (115)
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 11/8/2021