BAN SIÊU QUY
THỜI MẤN DĨ BAN (109)
班超歸時鬢已班
Lúc Ban Siêu quay trở về, tóc đã bạc
Ban Siêu 班超 (năm
32 – năm 102): tự Trọng Thăng 仲, Hán tộc, người huyện
Bình Lăng 平陵 quận
Phù Phong 扶风 (nay là phía đông bắc Hàm Dương 咸阳Thiểm Tây 陕西), là nhà quân sự,
nhà ngoại giao nổi tiếng thời Đông Hán. Ban Siêu là con của nhà sử học Ban Bưu 班彪, anh là Ban Cố 班固,
em gái Ban Chiêu 班昭cũng là nhà sử học nổi tiếng. Ban Siêu có chí lớn,
không câu nệ tiểu tiết, nhưng một lòng hiếu kính với cha mẹ, thẩm sát sự lí cẩn
thận. Ban Siêu bác lãm quần thư, không cam chịu làm một viên tiểu lại sao chép
văn thư ở phủ quan, liền bỏ bút tùng quân, theo Đậu Cố 窦固xuất
kích bắc Hung nô. Sau lại phụng mệnh đi sứ Tây vực, ở đó đến 31 năm, bình định
được hơn 50 nước ở Tây vực, khiến Tây vực quy thuận, xúc tiến sự dung hợp dân tộc,
có cống hiến to lớn. Ông giữ chức Tây vực Đô hộ 西域都护, được phong Định Viễn Hầu 定远侯.
Năm Vĩnh Nguyên 永元thứ 12 (năm 100)
nhân vì tuổi cao thỉnh cầu được về triều. Tháng 8 năm Vĩnh Nguyên thứ 14 (năm
102), Ban Siêu về đến Lạc Dương 洛阳, được bái làm Xạ
thanh Hiệu uý 射声校尉. Tháng 9 năm đó, Ban Siêu bị bệnh và qua đời, hưởng
niên 71 tuổi, được táng trên núi Bắc Mang 北邙ở
Lạc Dương.
http://www.qulishi.com/renwu/banchao/
Câu 109 này, bản diễn Nôm “Chinh phụ ngâm diễn ca” tương truyền của
Đoàn Thị Điểm là:
Chàng Siêu tóc đã điểm sương mới về(104)
Trong Chinh phụ ngâm khúc của Vân Bình Tôn Thất Lương, nxb Tân Việt, in
năm 1953 là:
Chàng Siêu MÁI tóc điểm sương mới về
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 05/8/2021