TÀO TUYẾT CẦN VỚI “HỒNG LÂU MỘNG”
Sau
khi hoàng đế Càn Long 乾隆 lên ngôi, nhiều năm dùng binh, quân phí hao tổn rất lớn; ông
6 lần tuần du Giang Nam 江南, rất phô trương lãng phí. Lại thêm quan lại cấp dưới tham ô
lãng phí thành nếp, hủ bại tột cùng, khiến quốc gia dần suy yếu.
Chính
vào thời kì này, tại kinh thành lưu truyền một bộ tiểu thuyết có tên là Hồng lâu mộng 红楼梦. Mới đầu mọi người không rõ tác giả là ai, về sau trải qua
nghiên cứu, mới biết tác giả là Tào Tuyết Cần 曹雪芹.
Tào
Tuyết Cần vốn là con em một gia đình quý tộc, tằng tổ là Tào Tỉ 曹玺từng được hoàng đế Khang Hi 康熙 sủng tín, được phái xuống phía
nam làm Giang Ninh chức tạo 江宁织造. Giang Ninh là nơi giàu có của phương nam, chức tạo là
chuyên chế tạo y phục cho hoàng tộc, là Sai sứ 差使 đi thu gom tiền, quan giai tuy
không cao nhưng địa vị vô cùng trọng yếu. “Chức tạo” 织造 là tai mắt của hoàng đế tại Giang
Nam, còn gánh thêm sứ mệnh hiểu rõ tình hình chính trị tại Giang Nam, kết giao
danh sĩ Hán tộc ... chỉ có người mà hoàng đế tin tưởng nhất mới có thể đảm nhiệm
chức vị này. Tào gia cùng hoàng thất nhà Thanh có mối quan hệ đặc thù, thê tử của
Tào Tỉ là bà nội của Thanh Thánh Tổ Huyền Diệp 清圣祖玄烨, Tào Dần 曹寅 lúc nhỏ là bạn cùng học với Huyền
Diệp. Cả thời kì Khang Hi, ba đời Tào gia đều được sự đãi ngộ hậu hĩ và sự tín
nhiệm đặc thù, Khang Hi trong 5 lần “Nam tuần” thì đã 4 lần lấy phủ chức tạo
làm hành cung, thế là Tào gia trở thành “bách niên vọng tộc” uy thế ngất trời.
Sau khi Tào Tỉ qua đời, tổ phụ của Tào Tuyết Cần là Tào Dần 曹寅, phụ thân là Tào Phủ 曹頫 thay nhau làm Sai sứ, họ Tào một
nhà ba đời trước sau làm Chức tạo quan sáu bảy mươi năm, trở thành hào môn phú
trạch.
Sau khi hoàng đế Ung Chính 雍正 lên ngôi, nhân vì nội bộ hoàng thất lục đục, liên luỵ đến Tào gia, Ung Chính cho rằng Tào gia đã phản đối ông, không những cách chức của Tào Phủ, mà còn hạ lệnh thanh tra và tịch thu nhà của họ, lúc bấy giờ, Tào Tuyết Cần là một đứa bé 10 tuổi đã biết chuyện, nhìn thấy gia đình gặp phải tai nạn lớn như thế, tâm linh nhỏ bé đã chịu sự đả kích rất lớn.
Phụ
thân mất chức quan, trở về quê nhà Bắc Kinh 北京, cuộc sống ngày càng nghèo, tai
nạn của gia đình lại liên tiếp phát sinh. Về sau, phụ thân Tào Phủ qua đời, cuộc
sống của Tào Tuyết Cần càng thêm khốn khổ, đành phải dời nhà đến ngoại ô phía
tây Bắc Kinh, đọc sách trong mấy gian nhà đơn sơ cũ kĩ. Có lúc ngay cả lương thực
cũng không đủ ăn, đành húp chút cháo loãng cho đỡ đói.
Về
sau, Tào Tuyết Cần quyết tâm căn cứ vào những thể nghiệm của bản thân viết ra một
bộ tiểu thuyết phản ánh cuộc sống xã hội, đó chính là “Hồng lâu mộng” 红楼梦.
Trong
Hồng lâu mộng, Tào Tuyết Cần đã viết
về câu chuyện của đại gia đình quý tộc họ Giả 贾 từ hưng thịnh đến suy tàn. Trong
gia đình quý tộc này, đa phần là những kí sinh trùng chỉ biết hưởng thụ, chuyên
ăn uống vui chơi, cho vay thu tô. Một số người vẻ bề ngoài đạo mạo, nhưng nội
tâm lại vô cùng khắc bạc nhơ nhớp. Chủ nhân ông của tiểu thuyết, công tử Giả Bảo
Ngọc 贾宝玉
của Giả gia và cô
em họ Lâm Đại Ngọc 林黛玉 là một đôi thanh niên căm ghét tập tục xấu của quý tộc, phản
đối lễ giáo phong kiến. Trong hoàn cảnh đó, họ muốn thoát khỏi sự trói buộc của
cựu lễ giáo phong kiến, nhưng cũng không có đường ra, kết quả Lâm Đại Ngọc bị
kì thị, đau bệnh mà chết, Giả Bảo Ngọc bỏ nhà ra đi, gia đình quý tộc đó sau khỉ
hưởng tận vinh hoa phú quý, cũng giống như một gian nhà lớn mục nát bỗng đổ
nhào. Tào Tuyết Cần dùng bút điệu đồng tình thâm thiết viết ra cảnh ngộ tình
yêu nam nữ của đôi thanh niên và một số nữ tì bị lăng nhục áp bức, cũng căm phẫn
bộc lộ sự hủ bại và tội ác của giai cấp thống trị phong kiến. Trong Hồng lâu mộng có đoạn viết về câu chuyện
“Hộ quan phù” 护官符,
chính là vạch trần một số quan liêu và bọn hào môn câu kết với nhau như thế nào
để áp bức bách tính.
Tào
Tuyết Cần tại ngoại ô phía tây Bắc Kinh, duyệt đọc 10 năm, từng tăng giảm 5 lần
để viết ra bộ tiểu thuyết này, gian khổ lao nhọc và tật bệnh đã giày vò ông khiến
ông trở nên suy nhược. Khi ông viết xong đến hồi thứ 80, người con yêu thương của
ông mắc bệnh và chết yểu. Tào Tuyết Cần đã bị một cú đánh trầm trọng, cuối cùng
đã buông bộ trứ tác chưa hoàn thành rời khỏi nhân gian.
Sau khi
Tào Tuyết Cần qua đời, bản thảo tiểu thuyết của ông trải qua những người bạn
truyền nhau sao chép, dần dần lưu truyền. Nhiều người đọc bộ tiểu thuyết này, vừa
tán thưởng vừa cảm động. Nhưng đối với bộ trứ tác kiệt xuất này chưa hoàn thành
này, luôn cảm thấy vô cùng đáng tiếc. Về sau, văn học gia Cao Ngạc 高鹗 viết tiếp 40 hồi, khiến Hồng lâu mộng trở thành bộ tiểu thuyết
có kết cấu hoàn chỉnh.
Hồng lâu mộng trải qua một lần sao chép
nữa, in lại như bản cũ, càng truyền càng rộng. Mãi cho đến hiện đại, mọi người
đều công nhận nó là bộ tiểu thuyết trường thiên cổ đại kiệt xuất nhất của Trung
Quốc. Mọi người không chỉ thưởng thức thành tựu nghệ thuật cao siêu mà còn từ
trong đó hiểu rõ được lịch sử suy tàn của xã hội phong kiến và thực trạng xã hội Trung Quốc. Đến hiện nay, từ
quốc nội đến các nước trên thế giới, đều có nhiều học giả nghiên cứu, khảo chứng
bộ trứ tác vĩ đại này, mọi ngượi gọi môn học này là “Hồng học” 红学.
Sau khi tác phẩm hiện thực chủ nghĩa vĩ đại này ra đời, đã tạo nên ảnh hưởng sâu rộng trong lịch sử văn học Trung Quốc mà trước đó chưa từng có. Hồng lâu mộng ra đời, mọi người tiến hành phê bình, nghiên cứu trình độ thâm nhập sâu rộng của nó càng là một hiện tượng đột xuất trong lịch sử văn học. Bộ tiểu thuyết này có rất nhiều bản kèm theo lời bình, lời phê, ngoài bản “Chi bình” 脂评 ra, còn có Hộ Hoa chủ nhân 护花主人, Diệu Phục Hiên bình bản 妙复轩评本 . Ngoài ra còn có rất nhiều bình luận, chuyên luận, bút kí của độc giả đối với bộ tiểu thuyết, hình thành môn học chuyên về “Hồng học”. Sau phong trào Ngũ tứ 五四, “Hồng học” trở thành hiển học, mà còn hình thành những học thuyết và học phái khác nhau. Trước mắt đối với việc nghiên cứu “Hồng học” xuất hiện một cao trào mới, chuyên luận, chuyên trứ, chuyên san tấp nập ra đời, đang thịnh, ngày càng phát triển. Ảnh hưởng của Hồng lâu mộng lan xa đến nước ngoài, năm 1842 đã có một bộ phận dịch sang Anh văn. Từ đó, các bản dịch sang ngoại văn như Anh văn, Nga văn, Đức văn, Pháp văn, Ý văn, Nhật văn, Việt văn, Hà Lan văn ... liên tục xuất hiện, không dưới 12 loại. Đồng thời xuất hiện bản dịch trọn bộ sang Nga văn, Nhật văn. Trừ phiên dịch nguyên tác ra, còn có nhiều luận trứ ngoại văn liên quan đến Hồng lâu mộng. Trong phạm vi thế giới, Hồng lâu mộng đã sản sinh ảnh hưởng ngày càng sâu rộng, có được vinh dự cao trong số các danh tác văn học thế giới.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 07/5/2021
TRUNG HOA THƯỢNG HẠ NGŨ THIÊN NIÊN
中华上下五千年
Chủ biên: Lí Tinh 李晶
Nam Kinh đại học xuất bản xã, 2007