ĐỈNH CHUNG
SAO NỠ ĂN NGỒI CHO AN (2938)
Đỉnh chung 鼎钟 / 鼎鐘: “Đỉnh” 鼎: Đồ dùng để nấu và đựng thức ăn thời cổ; “chung” 钟 là
cái chuông. Thành ngữ “
Trong Sử kí – Hoá thực liệt truyện 史记 - 货食列传 có
ghi:
Sái tước, bạc kĩ dã, nhi Chất thị đỉnh thực.
Vị bô, giản vi nhĩ, Trạc thị liên kị. Mã y thiển phương, Trương Lí kích chung.
洒削,
薄技也, 而郅氏鼎食. 胃脯, 简微耳, 浊氏连骑. 马医浅方, 张里击钟.
(Mài
dao là nghề mọn, mà họ Chất giàu đến mức bày đỉnh ra ăn. Bán ruột dê là việc nhỏ,
mà họ Trạc giàu đến mức xe ngựa thành hàng. Trị bệnh cho ngựa là y thuật nông cạn,
mà Trương Lí giàu đến mức đánh chuông báo hiệu đến giờ ăn.)
https://baike.baidu.com/item/%E8%B4%A7%E6%AE%96%E5%88%97%E4%BC%A0
Và
trong bài Đằng Vương các tự 滕王阁序 của Vương Bột 王勃 đời Đường có
câu:
Lư diêm phác địa, chung minh đỉnh thực
chi gia
闾阎扑地, 钟鸣鼎食之家
(Nhà cửa bày la liệt khắp mặt đất, đều là những nhà giàu sang, thuộc loại bày đỉnh đánh chuông)
Bình bồng còn
chút xa xôi
Đỉnh chung
sao nỡ ăn ngồi cho an
(“Truyện Kiều” 2937 – 2938)
Đỉnh chung: Gốc ở thành ngữ “Chung
minh đỉnh thực”. Chỉ nhà phú quý khi tập hợp thì phải đánh chuông, khi ăn
thì bày vạc ra.
(Đào Duy Anh: “Từ điển Truyện Kiều”, nxb Khoa học xã hội,
Hà Nội – 1989)
Trong “Kim Vân Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích,
ghi rằng:
Vương Bột phú: Chung minh đỉnh thực chi gia.
王勃賦: 鐘鳴鼎食之家
(Bài
phú của ông Vương Bột: Nhà giàu sang dùng vạc nấu đồ ăn, đánh chuông làm hiệu.)
(Sài Gòn: nxb Sống Mới, 1960)
Huỳnh Chương Hưng