NHỮNG LOÀI GIÁ
ÁO TÚI CƠM SÁ GÌ (2446)
Giá áo túi cơm: Tức “Y giá phạn nang” 衣架饭囊 /衣架飯囊. “Y giá” 衣架 là cái giá để treo áo, “phạn nang” 饭囊 là túi để đựng cơm. Ví hạng người vô dụng, không có
năng lực tài cán gì, làm không được việc.
Hồi thứ
23 trong Tam quốc diễn nghĩa 三國演義 có đoạn:
Đế xem
tờ biểu xong, đưa cho Tào Tháo 曹操, Tào Tháo bèn sai
người triệu Nễ Hành 禰衡đến. Làm lễ xong, Tào Tháo không mời ngồi. Nễ hành ngửa
mặt lên trời than rằng: “Trời đất tuy rộng, nhưng sao không có lấy một người.”
Tào Tháo nói: “Thủ hạ của ta có đến mấy chục người, đều là anh hùng trên đời,
sao lại nói là không có người?” Nễ Hành nói: “Xin được nghe là những ai?” Tào
Tháo bảo rằng: “Tuân Úc 荀彧, Tuân Du 荀攸, Quách Gia 郭嘉, Trình Dục 程昱, mưu sâu trí xa ... dù là Tiêu Hà 蕭何, Trần Bình 陳平 theo cũng không kịp; Trương Liêu 張遼, Hứa Chử 許褚, Lí Điển 李典, Nhạc Tiến 樂進 dũng mãnh không ai đương lại ... dù là Sầm Bành 岑彭, Mã Vũ 馬武 theo cũng không kịp; Lữ Kiền 呂虔,
Mãn Sủng 滿寵 làm
tùng sự; Vu Cấm 于禁, Từ Hoảng 徐晃 làm tiên phong. Hạ Hầu Đôn夏侯惇là
kì tài trong thiên hạ; Tào Tử Hiếu 曹子孝 là phúc tướng của thế gian, sao lại nói là không có
người?” Nễ Hành cười bảo rằng: “Ông nói sai rồi. Những người đó tôi biết rất
rõ: Tuân Úc có thể sai đi điếu tang thăm bệnh, Tuân Du có thể sai canh mồ giữ mả,
Trình Dục có thể sai đóng cửa giữ nhà, Quách Gia có thể sai đọc từ đọc phú,
Trương Liêu có thể sai đánh trống gõ chuông, Hứa Chử có thể sai chăn trâu thả
ngựa, Nhạc Tiến có thể sai nhận trạng đọc chiếu, Lí Điển có thể sai đưa thư
truyền hịch, Lữ Kiền có thể sai mài dao đúc kiếm, Mãn Sủng có thể sai uống rượu
ăn hèm, Vu Cấm có thể sai vác gỗ xây tường, Từ Hoảng có thể sai mổ heo giết
chó. Hạ Hầu Đôn xưng là “Tướng quân thân thể trọn vẹn” (hoàn thể Tướng quân 完體將軍), Tào Tử Hiếu gọi là “Thái thú vòi tiền” (yêu tiền
Thái thú 要錢太守). Còn lại đều là phường giá áo túi cơm, thùng rượu
túi thịt vậy.” (Kì dư giai thị y giá, phạn
nang, tửu dũng, nhục đại nhĩ 其餘皆衣架, 飯囊, 酒桶, 肉袋耳).
Phong trần
mài một lưỡi gươm
Những loài
giá áo túi cơm sá gì
(“Truyện Kiều” 2445 – 2446)
Giá áo túi
cơm: Do thành ngữ Y giá phạn nang chi đồ trong Anh hùng phả kí, nghĩa là bọn giá áo túi
cơm thì kể vào đâu. Ý nói con người nếu chỉ lo ăn mặc thì chẳng khác gì cái giá
để ngoắc áo, cái túi để đựng cơm mà thôi.
(Đào Duy Anh: “Từ điển Truyện Kiều”, nxb Khoa học xã hội,
Hà Nội – 1989)
Trong “Kim Vân Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích,
ghi rằng:
Anh hùng phả ký: Y giá phạn nang chi nhân,
hà túc toán dã.
英雄譜記:衣架飯囊之人何足算也
(Truyện
Anh hùng chép: Những người chỉ làm cái giá áo túi cơm, sau đủ kể vậy.)
(Sài Gòn: nxb Sống Mới, 1960)
Huỳnh Chương
Hưng
Quy Nhơn 16/3/2021