KHIẾN NGƯỜI LẠI NHỚ CÂU BÌNH NGUYÊN QUÂN
(2192)
Bình
Nguyên Quân (? – năm
251 trước công nguyên): Tức Triệu Thắng 赵胜, công tử tông thất nước Triệu, con của
Triệu Vũ Linh Vương 赵武灵王, em Triệu
Huệ Văn Vương 赵惠文王. Nhân
vì hiền năng mà nổi danh, phong ở Đông Vũ Thành 东武城, phong hiệu là Bình Nguyên Quân 平原君. Triệu Thắng lấy lễ đối đãi người hiền,
tôn trọng kẻ sĩ, quan hệ với bạn bè rất tốt. Nhưng ông không chú ý lễ mạo đối với
bình dân. Về sau, dưới kiến nghị của một môn khách quan hệ tốt với bình dân, uy
danh của ông ngày càng lớn. Triệu Thắng lúc đầu làm tướng cho Triệu Huệ Văn
Vương, sau khi Triệu Huệ Văn Vương qua đời, ông làm tướng cho Triệu Hiếu Thành
Vương 赵孝成王.
Năm Triệu Hiếu
Thành Vương thứ 7 (năm 259 trước công nguyên), sau trận chiến Trường Bình 长平, quân Tần bao vây đô thành Hàm Đan 邯郸 của nước Triệu, hình thế vô cùng nguy cấp.
Triệu Vương phái Triệu Thắng đi cầu viện nước Nguỵ và nước Sở. Môn khách Mao Toại
毛遂 tự tiến cử lấy mình, theo Triệu Thắng đến
nước Sở cầu viện, cuối cùng Mao Toại thuyết phục được Sở Vương. Sở Khảo Liệt
Vương 楚考烈王
phái Xuân Thân Quân Hoàng Yết
春申君黄歇 đem quân cứu Triệu. Trước khi viện quân
đến, trong thành Hàm Đan cạn kiệt lương thực, Triệu Thắng phân phát hết gia tài
của mình, phát động binh sĩ kiên thủ thành trì, thời gian lâu đến 3 năm. Cho đến
khi viện quân của Xuân Thân Quân 春申君 nước
Sở và Tín Lăng Quân 信陵君
nước Nguỵ đến, Hàm Đan được
giải vây.
Năm Triệu Hiếu
Thành Vương thứ 15 (năm 251 trước công nguyên), Bình Nguyên Quân Triệu Thắng
qua đời.
Từ rằng: “Lời nói hữu tình
Khiến người lại nhớ câu Bình Nguyên
Quân”
(“Truyện Kiều” 2191 – 2192)
Bình
Nguyên Quân: Công tử nước Triệu thời
Chiến Quốc, có tiếng hào hiệp, biết người, trong nhà có hàng ngàn tân khách.
(Đào Duy Anh: “Từ điển Truyện Kiều”, nxb Khoa học xã hội, Hà Nội – 1989)
Xét: Theo ý riêng, câu 2192 này, Từ Hải nhắc đến câu “Linh nhân khước ức Bình Nguyên Quân” 令人卻憶平原君 (Khiến người lại nhớ đến Bình Nguyên Quân) của Cao Thích 高適, vì câu 2188 ở trên, Kiều có nói “Biết đâu mà gửi can trường vào đâu” tức nhắc đến câu “Vị tri can đảm hướng thuỳ thị” 未知肝膽向誰是 (Không biết phải trải gan ruột cùng ai). Thuý Kiều nhắc câu trước, Từ Hải nhắc câu sau, “Vị tri can đảm hướng thuỳ thị. Linh nhân khước ức Bình Nguyên Quân”, hai câu trong bài Hàm Đan thiếu niên hành 邯鄲少年行 của Cao Thích.
Huỳnh Chương Hưng
Quy
Nhơn 08/12/2020