BIẾT ĐÂU MÀ GỬI CAN TRƯỜNG VÀO ĐÂU?
(2188)
Cao Thích 高適 đời Đường ở bài
Hàm Đan thiếu niên hành 邯鄲少年行 viết rằng:
Hàm
Đan thành nam du hiệp tử. Tự căng sinh trưởng Hàm Đan lí. Thiên trường túng bác
gia nhưng phú. Kỉ độ báo cừu thân bất tử. Trạch trung ca tiếu nhật phân phân.
Môn ngoại xa mã thường như vân. Vị tri can đảm hướng thuỳ thị. Linh nhân khước ức
Bình Nguyên Quân. Quân bất kiến tức kim giao thái bạc. Hoàng kim dụng tận hoàn
sơ tác. Dĩ tư cảm thán từ cựu du. Cánh vu thời sự vô sở cầu. Thả dữ thiếu niên ẩm
mĩ tửu. Vãng lai xạ liệp Tây sơn đầu.
邯鄲城南游俠子. 自矜生長邯鄲里. 千場縱博家仍富. 幾度報仇身不死. 宅中歌笑日紛紛. 門外車馬如常如雲. 未知肝膽向誰是. 令人卻憶平原君. 君不見即今交態薄. 黃金用盡還疏索. 以玆感嘆辭舊游. 更于時事無所求. 且與少年飲美酒. 往來射獵西山頭.
(Chàng du hiệp ở thành nam của Hàm
Đan. Tự khoe mình được sinh trưởng chốn Hàm Đan. Trải qua cả ngàn chiếu bạc mà
nhà vẫn giàu có. Mấy bận báo thù mà thân không chết. Trong nhà suốt ngày tiếng
ca hát nói cười ầm ĩ. Ngoài cửa xe cao ngựa lớn tụ tập nhiều như mây. Không biết
phải trải gan ruột cùng ai. Khiến nay lại nhớ đến Bình Nguyên Quân. Anh có thấy
giao tình ngày nay bạc. Hoàng kim dùng hết rồi đối với anh lạnh nhạt. Vì đó mà
cảm thán từ biệt những người bạn ngày trước. Công danh thời sự trước mắt càng
chẳng muốn truy cầu. Hãy tạm với chàng trẻ tuổi uống chén rượu ngon. Cùng đến
Tây sơn đầu mà săn bắn).
http://www.chinesewords.org/poetry/1840-266.html
Chút riêng chọn đá thử vàng
Biết đâu mà gửi can trường vào đâu?
(“Truyện Kiều” 2187 – 2188)
Can
trường (tràng): Gan ruột.
(Đào
Duy Anh: “Từ điển Truyện Kiều”, nxb Khoa học xã hội, Hà Nội – 1989)
Trong “Kim Vân
Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích, ghi rằng:
Đường thi: Vị tri can phủ hướng thuỳ thị,
linh nhân khước ức Bình nguyên quân.
唐詩: 未知肝腑向誰是,令人却憶平原君
(Thơ
Đường: Biết đem can phủ theo ai, khiến người lại nhớ câu Bình Nguyên Quân)
(Sài Gòn: nxb Sống Mới, 1960)
Xét: Câu 2188 Biết đâu mà gửi can trường
vào đâu? trong “Truyện Kiều”, Nguyễn Du đã dịch từ câu Vị tri cản đảm hướng thuỳ thị trong bài Hàm Đan thiếu niên hành của Cao Thích.
Bản “Kim Vân Kiều”
(Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích, câu 2187 và 2188 là:
TẤC
riêng chọn đá thử vàng
Biết đâu mà GỞI can TRÀNG vào đâu?
Trong “Tư liệu Truyện
Kiều - Bản Duy Minh Thị 1872” do GS Nguyễn
Tài Cẩn phiên Nôm, câu 2187 và 2188 là:
ĐỐT THAN chọn đá thử vàng
Biết đâu mà GỞI can trường vào đâu?
(Nxb Đại học quốc gia Hà Nội, 2002)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 05/12/2020