ĐEM LỜI PHƯƠNG TIỆN, MỞ ĐƯỜNG HIẾU SINH
(1750)
Phương
tiện: Lời nhà Phật, tuỳ phương nhơn tiện, tức là theo phương hướng và nhơn việc tiện lợi mà
làm. Việc làm tuỳ cảnh ngộ để giúp ích chúng sanh về vật chất hoặc về tinh thần.
(Đoàn Trung Còn: Phật học từ điển, quyển II, nhà xuất bản Thành phố Hồ Chí Minh, 1992)
Khi chè chén, khi thuốc thang
Đem lời phương tiện, mở đường hiếu sinh
(“Truyện
Kiều” 1749 - 1750)
Phương tiện: Nguyên là từ Phật giáo chỉ việc làm tiện lợi cho người
ta. Sau này, phương tiện có nghĩa là biện pháp.
(Đào
Duy Anh: “Từ điển Truyện Kiều”, nxb Khoa học xã hội, Hà Nội – 1989)
Trong “Kim Vân
Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích, ghi rằng:
Phương tiện: Lời phải trái, dịu hoà.
(Sài Gòn: nxb Sống Mới, 1960)
Xét: Lời phương tiện ở câu 1750 này theo ý riêng là những lời khuyên giải, động viên Thuý Kiều.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 28/9/2020