GÓP LỜI
PHONG NGUYỆT, NẶNG NGUYỀN NON SÔNG (396)
Nặng nguyền non sông: tức “hải thệ sơn minh” 海誓山盟 cũng nói “sơn
minh hải thệ” 山盟海誓, hoặc “thệ hải minh sơn” 誓海盟山, thề tình yêu như núi cao biển rộng mãi mãi vĩnh hằng.
Bài Thượng da上邪dân ca Nhạc phủ đời Hán, viết rằng:
Thượng da!
Ngã dục dữ quân tương tri
Trường mệnh vô tuyệt suy
Sơn vô lăng
Giang thuỷ vi kiệt
Đông lôi chấn chấn
Hạ vũ tuyết
Thiên địa hợp
Nãi cảm dữ quân tuyệt
上邪
我欲与君相知
长命无绝衰
山无陵
江水为竭
冬雷震震
夏雨雪
天地合
乃敢与君绝
Trời cao kia ơi!
Tôi muốn cùng chàng tương thân tương ái
Xin cho tình yêu của chúng tôi mãi mãi vững bền không
bao giờ suy giảm
Chỉ trừ khi nào núi cao kia bằng phẳng
Chỉ trừ khi nào sông lớn kia cạn kiệt
Chỉ trừ khi nào mùa đông sấm rền
Chỉ trừ khi nào mùa hè tuyết đổ
Chỉ trừ khi nào trời đất liền lại với nhau
Thì lúc đó tôi mới dám đoạn tuyệt tình yêu của tôi đối
với chàng.
Sánh vai, về
chốn thư hiên
Góp lời phong
nguyệt, nặng nguyền non sông
(“Truyện Kiều” 395 – 396)
Để lời thệ hải
minh sơn
Làm con, trước
phải đền ơn sinh thành
(“Truyện Kiều” 603 – 604)
Non sông: Núi và sông tiêu biểu cho mối tình bền như núi, dài
như sông.
Thệ hải minh
sơn: Thề biển thề non, tức lấy biển
và núi làm chứng mà thề
(Đào Duy Anh: “Từ điển Truyện Kiều”, nxb Khoa học xã hội,
Hà Nội – 1989)
Trong “Kim Vân Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích,
ghi rằng:
Hoa tiên: Dao Tiên sơ tắc vân: thâm khuê bất
quản phong hoà nguyệt. Ký dữ Diệc Thương thệ tắc vân: Sơn minh hải thệ hưu cô
phụ, thiên tràng địa cửu học cổ nhân.
花箋: 瑤仙初則云深閨不管風和月既與亦愴誓則云山盟海誓休孤負天長地久學古人
(Sách
Hoa tiên: Nàng Dao Tiên lúc trước thì nói: Buồng sâu chẳng biết trăng cùng gió.
Sau thề với Diệc Thương thì nói: Chỉ núi thế sông đừng nỡ phụ, trời đất lâu dài
học thói xưa)
(Sài Gòn: nxb Sống Mới, 1960)
Xét: Theo ý riêng, “nặng nguyền non sông” và “thệ hải minh
sơn” lấy ý từ bài Thượng da, dân ca
Nhạc phủ đời Hán.
Bản “Kim Vân Kiều”do Bùi Khánh Diễn chú thích, câu 396 là:
Mượn lời phong nguyệt, nặng nguyền non
sông
Bản “Tư liệu Truyện Kiều - Bản Duy Minh Thị 1872” do GS Nguyễn Tài Cẩn
phiên Nôm là:
Ngâm lời phong nguyệt, nặng nguyền non
sông
(Nxb Đại học quốc gia Hà Nội, 2002)
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 21/3/2020
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật