HỈ THẦN TRUYỀN THUYẾT
CAO MÔI NỮ OA
Nữ Oa 女娲 là vị
nữ thần được dân gian Trung Quốc sùng bái từ lâu đời, bà được xem là sáng thế
thần, thuỷ tổ thần, lại là hồng hỉ thần chuyên quản việc hôn nhân, tức vị Môi
thần 媒神 (vị thần chuyên về mai mối hôn nhân) sớm nhất từ khi
có sử đến nay.
Theo
truyền thuyết, Nữ Oa có thể hoá sinh vạn vật, công tích vĩ đại của bà một là
luyện đá vá trời, hai là nặn đất thành người. Nữ Oa dùng hoàng thổ và nước tạo
ra con người, nghĩ đến người cần phải đời đời nối nhau, sinh sôi bất tuyệt, vì
thế sáng lập ra chế độ hôn nhân, khiến nam nữ kết hợp sinh đẻ con cái, thế là Nữ
Oa trở thành người mai mối đầu tiên, được đời sau tôn thờ là “Môi thần”, cũng
được xưng là “Cao môi” 高禖. Điển lễ mà mọi người
tế tự vị thần này rất long trọng. Sự xuất hiện của thần Nữ Oa đã phản ánh hôn
nhân trong xã hội thị tộc mẫu hệ lấy nữ làm trung tâm, nữ tộc trưởng nắm giữ đại
sự hôn nhân trong toàn tộc.
Nữ Oa,
nữ đế thời thượng cổ, dân gian xưng là Nữ Oa Nương Nương 女娲娘娘, có danh khí rất lớn trong số chư thần viễn cổ được
dân gian thờ kính. Hình tượng Nữ Oa được ghi chép trong Sơn Hải kinh 山海经 là mặt
người thân rắn, một ngày có 70 lần biến hoá, thần thông quảng đại.
Trong Hoài Nam
Lại có
truyền thuyết Nữ Oa nặn đất tạo ra con người mà nhà nhà đều biết. Truyền thuyết
kể rằng, khi trời đất vừa mới từ hỗn độn tách ra, trên mặt đất không có người.
Nữ Oa cho rằng có người, cuộc sống trên mặt đất sẽ tốt hơn, thế là bà dùng
hoàng thổ nặn thành người. Công việc quá nhiều, bà quả thực rất bận, bèn dùng sợi
dây thừng nhúng vào bùn đất, vết bùn văng ra thành con người. Con người được tạo
ra phải thông qua hôn nhân mới có đời sau, nhân đó mà Nữ Oa không chỉ tạo ra
con người mà còn quan tâm đến việc hôn nhân của con người.
Để cho
nhân loại được kéo dài liên miên bất tuyệt, Nữ Oa đặt ra tính thị và chế định lễ
chế hôn thú, sáng lập ra chế độ hôn nhân, khiến nam nữ tương ái kết hợp, kiến lập
gia đình, sinh con đẻ cháu. Bà được tôn xưng là “Môi thần” 媒神, cũng xưng là “Cao môi” 高媒,
“Cao môi” 皋媒, “Thần môi”神媒, “Nữ môi” 女媒... vị thần chuyên về ái tình, hôn nhân, sinh sản.
Mã Túc 馬驌đời Thanh trong quyển Dịch sử 绎史 đã dẫn
Phong tục thông 风俗通, nói rằng, Nữ
Oa trong miếu Thần, đảo cáo cầu xin thần cho bà làm “Nữ môi”. Được Thần hứa
cho, Nữ Oa bèn sắp xếp việc hôn phối của nam nữ , từ đó mới có hôn nhân. La Bí 罗泌 đời
Tống trong Lộ sử - Hậu phi nhị 路史 - 后妃二 nói
rằng, Nữ Oa làm người mai mối, cho nên người đời sau khi kiến lập quốc gia, đã
thờ bà làm Môi thần. Thời Tiên Tần, thiên tử đích thân chủ trì tế tự Môi thần,
nghi thức long trọng, xét thực chất là hình thức biểu đạt tế bái tổ tiên. Trong
Lễ kí 礼记 có
chép, để tế tự Thần hôn nhân, mọi người tại vùng ngoại ô kiến lập miếu Cao môi 高禖, dùng lễ tiết long trọng nhất là tam sinh heo, trâu,
dê nguyên cả con để dâng tế. Nữ Oa không chỉ tạo ra người Trung Quốc mà còn là
vị thần hôn nhân của người Trung Quốc. Trong Chu lễ - Môi thị 周礼 - 媒氏 có nói: Tháng 2 Trọng Xuân, thanh niên nam nữ tập
trung lại với nhau ca múa vui chơi. Nam nữ nào tâm đầu ý hợp, ra nơi đồng trống,
lấy trăng sao trên trời làm màn, lấy cỏ xanh làm giường, tự do kết hôn, gọi là
“thiên tác chi hợp” 天作之合, lúc bấy giờ không ai có thể can thiệp, việc tư bôn
cũng không cấm chỉ, người mà không có con, cũng đến miếu Nữ Oa cầu xin, Nữ Oa
nhân đó cũng kiêm luôn làm “Tống Tử Nương Nương” 送子娘娘.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 30/11/2019
Nguồn
HỈ THẦN TRUYỀN THUYẾT – CAO MÔI NỮ OA
喜神传说 - 高媒女娲
Trong quyển
ĐỒ THUYẾT HỈ VĂN HOÁ
图说喜文化
Tác giả: Ân Vĩ 殷伟,
Trình Kiến Cường 程建强
Bắc Kinh: Thanh Hoa đại học xuất bản xã, 2013
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật