“VÔ TỰ BI” Ở THÁI SƠN DO AI LẬP
Trước cửa miếu Ngọc Hoàng 玉皇 trên đỉnh Ngọc
Hoàng玉皇 ở
Thái sơn 泰山 tỉnh
Sơn Đông 山东 có một
tấm bia. Bia cao khoảng 6m, rộng khoảng 1,2m, dày khoảng 0,9m. Đỉnh bia đậy một
tấm đá màu hoàng bạch, mặt bia không có văn tự. Đó chính là tấm bia thuần phác
cổ xưa, ngàn năm nay vẫn luôn được mọi người tranh nghị.
Quanh tấm bia này, tiêu điểm tranh luận của mọi người là rốt
cuộc ai là người dựng nên. Trong Sử kí –
Tần Thuỷ Hoàng bản kỉ 史记 - 秦始皇本纪 có ghi:
Thướng Trâu Dịch sơn,
lập thạch, dữ Lỗ chư Nho sinh nghị, khắc thạch tụng Tần đức. Nghị phong thiện vọng
tế sơn xuyên chi sự. Nãi toại thướng Thái sơn, lập thạch phong từ.
邹峄山, 立石, 与鲁诸儒生议, 刻石颂秦德. 议封禅望祭山川之事. 乃遂上泰山, 立石, 封词
(Lên núi Trâu Dịch, lập bia, cùng Nho sinh đất Lỗ luận bàn,
khắc đá ca tụng công đức nhà Tần. Bàn việc phong thiện vọng tế sơn xuyên. Rồi
lên Thái sơn, lập bia, phong chữ)
Từ những ghi chép này, có thể thấy Tần Thuỷ Hoàng xác thực
từng tại Thái sơn ở Sơn Đông lập qua một tấm bia. Cho nên hai thời Minh Thanh
đã có không ít người phụ hội cho rằng tấm bia đó là do Tần Thuỷ Hoàng lập. Thế
thì, “vô tự bi” ở Thái sơn có đúng là do Tần Thuỷ Hoàng lập? Nghiên cứu kĩ
chúng ta có thể phát hiện thuyết này nhiều chỗ hở. Đầu tiên, trong Sử kí – Tần Thuỷ Hoàng bản kỉ 史记 - 秦始皇本纪 nói tấm bia mà Tần Thuỷ Hoàng lập ở Thái sơn là tấm
bia có chữ, chứ không phải là tấm bia mà chúng ta hiện nay không thấy chữ nào.
Có lẽ có người sẽ nói tấm bia đó vốn có chữ, chỉ là do bởi trải qua cả ngàn năm
gió dập mưa mài, chữ bị mòn hết mà thôi. Nhưng, hiện tại nhìn thấy, “vô tự bi”
hiện tồn hoàn toàn không bị phong hoá nghiêm trọng như người ta tưởng tượng. Vả
lại, tấm bia đó vào đời Tống đã được gọi là “vô tự bi” rồi. Bia mà do Tần Nhị
Thế lập, đời Tống còn có thể nhận ra được 146 chữ. Nếu “vô tự bi” quả thực do Tần
Thuỷ Hoàng lập, thế thì đến đời Tống mà bị bào mòn đến mức một chữ cũng không
còn thì bất luận như thế nào cũng không thể.
Xem ra, “vô tự bi” ở Thái sơn quả thực không phải là do Tần
Thuỷ Hoàng lập. Thế thì ai lập? Có người lại đề xuất một suy đoán khác, cho rằng
do Hán Vũ Đế thời Tây Hán lập. Năm Nguyên Phong thứ 2, tức năm 109 trước công
nguyên, Hán Vũ Đế lên Thái sơn, “Thái sơn
chi thảo mộc diệp vị sinh, nãi linh nhân thướng thạch lập chi Thái sơn điên (1).
Thượng toại đông tuần hải thượng, tứ nguyệt hoàn chí Phụng Cao, thướng Thái sơn
phong” 泰山之草木叶未生, 乃令人上石立之泰山颠 (1). 上遂东巡海上, 四月还至奉高, 上泰山封 (Cây
cỏ trên Thái sơn chưa ra lá, bèn sai người chuyển bia đá lên đỉnh Thái sơn. Rồi
đi tuần về phía đông trên biển, tháng 4 về lại Phụng Cao, lên Thái sơn phong
thiện). Hán Vũ Đế lập qua bia trên đỉnh Thái sơn là sự thực. Đồng thời, trong sử
thư cũng có nói “lập thạch chi Thái sơn điên” 立石之泰山颠 (1) mà không nói rõ
từng khắc chữ lên bia, điều này khớp với “vô tự bi” hiện tại. Cho nên rất có khả
năng “vô tự bi” ở Thái sơn là do Hán Vũ Đế lập. Học giả Cố Viêm Vũ cuối đời
Minh đầu đời Thanh cũng cho rằng “vô tự bi” là do Hán Vũ Đế lập. Nhưng, tại sao
Hán Vũ Đế lại không khắc chữ lên bia để ca tụng văn trị võ công của ông? Hoá
ra, theo sử liệu ghi chép, có một quy củ, tức nếu không phải là vị hoàng đế
khai quốc thì không có tư cách khắc chữ trên bia ở Thái sơn. Hán Vũ Đế là người
hùng tài đại lược lại cam tâm chịu ân hận một đời sao?
Trước mắt, đại đa số học giả thiên về thuyết tấm bia ở Thái
sơn là do Hán Vũ Đế lập, tuy vẫn còn một số bí ẩn chưa được giải. Muốn bí ẩn
thiên cổ này được sáng rõ trong thiên hạ, thì còn cần phải đợi người đời sau
tìm hiểu thêm.
Chú của người dịch
1- Ở đây là “lập thạch chi Thái
sơn điên” 立石之泰山颠, ở trên lại là “thướng thạch lập chi Thái sơn điên” 上石立之泰山颠.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 12/10/2019
Nguyên tác Trung văn
THÁI SƠN VÔ TỰ BI THỊ HÀ NHÂN SỞ LẬP
泰山无字碑是何人所立
Trong quyển
TRUNG QUỐC VỊ GIẢI CHI MÊ
中国未解之谜
Tác giả: Hải Tử 海子
Trung Quốc Hoa Kiều xuất bản xã, 2013
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật