THÂN ĐỒ GIA
Thân
Đồ Gia 申屠嘉 (? – 155 trước công nguyên), Tể tướng thời Văn Đế,
Cảnh Đế triều Tây Hán. Nhân vì tức giận thổ huyết mà mất.
Thân Đồ Gia申屠嘉, người nước Lương 梁 (nay là huyện Thương Khâu 商丘 tỉnh Hà Nam 河南). Lúc trẻ rất có khí lực, giỏi sử dụng cung tên.
Trong cuộc chiến tranh Hán - Sở, Thân Đồ Gia đến với Lưu Bang 刘邦, tác chiến dũng cảm, được thăng làm Đội suất. Sau
khi Lưu Bang xưng đế, Thân Đồ Gia theo quân thảo phạt Kình Bố 黥布, nhân vì có công được thăng làm Đô uý. Thời Huệ Đế,
nhậm chức Thú ở Hoài Dương 淮阳.
Văn Đế tức vị, ông được phong làm Hầu. Năm 164 trước công nguyên, làm Ngự sử đại
phu. Hai năm sau, Trương Thương 张苍
bị miễn chức Thừa tướng. Văn Đế vốn muốn bái em trai của hoàng hậu là Đậu Quảng
Quốc 窦广国 làm Thừa tướng, nhưng sợ đại
thần nói là vì tình riêng, bèn dò theo ý đại thần mà tuyển chọn. Đương thời,
lão thần thời Lưu Bang còn khang kiện, lác đác chẳng được mấy người, mà quan vị
của Thân Đồ Gia là cao nhất, nên bái Thân Đồ Gia làm Thừa tướng, tiến phong là Cố
An Hầu 故安侯.
Thân
Đồ Gia không có học vấn gì, nhưng con người ông cương nghị tiết tháo, làm quan
liêm khiết chính trực, không nhận sự thỉnh cầu uỷ thác của người khác. Đương thời,
Thái trung đại phu Đặng Thông 邓通 nhân vì Văn Đế hễ động một tí là ban thưởng cho nhiều vàng
bạc, còn thường đến nhà yến ẩm, nên Đặng Thông cậy có được sự sủng ái càng ngạo mạn,
tại triều gặp Thân Đồ Gia cũng chẳng quan tâm. Thân Đồ Gia rất bất bình, bèn
dâng tấu:
-
Bệ hạ thích bề tôi nào có thể khiến họ
trở nên phú quý cũng được, nhưng lễ nghi triều đình không thể không quan tâm.
Văn
Đế liền nói:
-
Trẫm biết, trẫm sẽ răn ông ta.
Thân
Đồ Gia vẫn chưa bằng lòng, sau khi thoái triều về lại quan nha, lệnh cho Đặng
Thông đến phủ Thừa tướng, đồng thời truyền lời nếu ông ta không đến sẽ chém. Đặng
Thông sợ, liền cầu cứu với Văn Đế. Văn Đế bảo ông ta trước tiên nên tuân lệnh đến.
Đặng Thông đành đến phủ Thừa tướng, cung kính lấy quan miện xuống, khấu kiến
Thân Đồ Gia. Thân Đồ Gia ngồi trên cao đã không đáp lễ lại còn lớn tiếng trách
rằng:
-
Triều đình là triều đình của Cao Hoàng Đế.
Ông là một quan đại phu nhỏ, tại triều
dám mục hạ vô nhân, đó là phạm vào tội đại bất kính, theo lí phải xử trảm, giờ
ta có thể giết ông.
Đặng
Thông kinh sợ dập đầu liên tục đến nỗi trán rỉ máu. Lúc bấy giờ, Văn Đế mới
phái sứ thần đến phủ Thừa tướng cho triệu hồi Đặng Thông, đồng thời nói với
Thân Đồ Gia:
-
Đây là tiểu thần mà trẫm thích, khanh tha
cho ông ta đi.
Lúc
này Thân Đồ Gia mới thả Đặng Thông.
Sau
khi Văn Đế bệnh và qua đời, Cảnh Đế tức vị, Thân Đồ Gia vẫn nhậm chức Thừa tướng.
Năm 155 trước công nguyên, Cảnh Đế nhậm mệnh Triều Thố 晁错 làm Nội sử. Để cải cách
chính trị, Triều Thố thay đổi pháp lệnh, kiến nghị phải tước bỏ thế lực ngày
càng bành trướng của các chư hầu vương. Thân Đồ Gia lại đưa ra ý kiến khác, nhưng
chưa được Cảnh Đế tiếp nhận, vì thế Thân Đồ Gia rất giận Triều Thố. Để ra vào
được tiện lợi, Triều Thố cho mở con đường phía nam, thông đến khoảng đất trống
phía trước miếu Thái thượng hoàng. Thân Đồ Gia cho đó là mạo phạm miếu Thái thượng
hoàng, bèn tấu thỉnh giết Triều Thố. Triều Thố ngay trong đêm cầu cứu với Cảnh
Đế. Ngày hôm sau lên triều, Thân Đồ Gia lại diện kiến, tấu xin giết Triều Thố.
Cảnh Đế giải thích rằng:
- Triều
Thố không phá hoại miếu Thái thượng hoàng, đó chỉ là khoảng trống phía trước miếu,
hơn nữa, trẫm đồng ý cho mở thông. Triều Thố không có tội.
Sau khi bãi triều, Thân Đồ Gia vô cùng
tức giận, than với quan Trưởng sử rằng:
- Ta
hối hận không tiên trảm hậu tấu, giết Triều Thố trước đã.
Thân Đồ Gia về đến nhà liền thổ huyết
mà chết. Cảnh Đế ban thuỵ cho ông là Tiết Hầu 节侯.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 01/8/2018
Nguyên tác Trung văn
THÂN ĐỒ GIA
申屠嘉
Trong quyển
TRUNG QUỐC LỊCH ĐẠI TỂ
TƯỚNG LỤC
中国历代宰相录
Chủ biên: Dương Kiếm
Vũ 杨剑宇
Thượng Hải văn hoá xuất
bản xã, 1999
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật