LỤC QUỐC TƯỚC NHƯỢC (1), TẦN
QUỐC XƯNG HÙNG
(kì 3)
Đội
quân cứu Triệu của Nguỵ Sở tập trung tại Hàm Đan 邯郸,
quân Tần gặp phải nội ngoại giáp công, mấy lần chiến đấu đều bất lợi, ở vào
tình thế vô cùng nguy cấp. Tần Chiêu Vương lại sai Bạch Khởi đánh Triệu, Bạch
Khởi cáo bệnh không chịu phụng mệnh, thế là xúc nộ Chiêu Vương, cuối cùng bị tước
đoạt tước vị, đày đến Âm Mật 阴密 (nay là phía tây Linh Đài 灵台
Cam Túc 甘肃), chẳng bao lâu bị đuổi ra khỏi Hàm Dương. Bạch Khởi
đi đến Đỗ Bưu 杜邮 (nay là phía đông bắc Hàm Dương 咸阳Thiểm Tây 陕西), Chiêu Vương sai sứ
ban cho kiếm để “tự tận”. Trong số các danh tướng triều Tần, Bạch Khởi giết địch
nhiều nhất, chiến công hiển hách, nhưng kết cục lại bi thảm nhất.
Cùng
lúc đó, quân Tần bao vây Hàm Đan đã lâu, gặp phải sự công kích của liên quân
Nguỵ, Sở, Triệu. Nguỵ công tử Vô Kị 无忌 đánh bại quân Tần tại
Hàm Đan, tướng Tần Vương Hột bại binh tháo lui, bị Trịnh An Bình của quân Triệu
vây khốn, đã thống lĩnh 2 vạn quân Tần đầu hàng. Trận Hàm Đan cho thấy,
chư hầu quốc lợi dụng mâu thuẫn nội bộ nước Tần, đã hợp
tung kháng Tần, bẻ gãy nhuệ khí của quân Tần.
Mặc dù
như thế, thời Tần Chiêu Vương, các chư hầu Sơn Đông lần lượt suy yếu, còn nước
Tần càng đánh càng mạnh, trở thành định cuộc lịch sử. Thời Tần Chiêu Vương lúc
vãn niên, các chư hầu quốc đối với Tần, sự thực đã phục tùng. Hàn, Nguỵ lúc bấy
giờ tuy chưa mất nước, nhưng sử xưng “Hàn Vương nhập triều” 韩王入朝 (Sử kí – Tần bản kỉ 史记 - 秦本纪), còn Nguỵ thì “uỷ quốc thính lệnh” 委国听令 (Sử kí – Tần bản kỉ 史记 - 秦本纪). Nước Sở ở phía nam, do nhiều lần bị bại bởi quân Tần,
không chỉ táng sư phá quốc, mà còn bị bức dời đô một lần nữa. Nước Triệu từ trận
Trường Bình thảm bại, sau khi Hàm Đan bị vây khốn, cũng giống như chim sợ cành
cong. Còn nước Tề, nước Yên, nhân vị khiếp sợ lực lượng quân sự nước Tần, cũng
thường giữ thái độ bàng quan. Tần vây đánh Trường Bình, nước Tề cự tuyệt chi viện
cho nước Triệu, khiến quân Triệu gặp phải tai hoạ lút đầu.
Tóm lại,
Tần Chiêu Vương tại vị 56 năm, dần tạo nên đại thế để Tần thống nhất Trung Quốc.
Đến thời Tần Trang Tương Vương, nhậm dụng Lữ Bất Vi làm Tướng, Tần kế thừa võ
công của tiền bối, lại đoạt lấy nhiều nơi chiến lược hiểm yếu, tạo điều kiện có
lợi cho việc thống nhất toàn quốc.
Năm Tần
Trang Tương Vương lên ngôi, Lữ Bất vi tiêu diệt chỉ còn tồn tại 7 huyện của
Đông Chu, ngay cả vùng đất của Tây Chu quân, cùng với việc đánh lấy vùng đất
Thành Cao 成皋 (nay là phía đông bắc huyện Tỉ Thuỷ 汜水 Hà Nam 河南), Huỳnh Dương 荥阳 (nay
là phía bắc Huỳnh Dương 荥阳Hà Nam 河南) của nước Hàn, lập ra quận Tam Xuyên 三川ở bờ nam Hoàng hà, khiến quân Tần có được yếu địa chiến
lược vùng trung du Hoàng hà, làm nên con đường bằng phẳng trong cuộc chiến tranh
thống nhất sau này.
Năm
sau, tướng Tần là Mông Vũ 蒙武đánh Triệu, chiếm lấy
37 thành của Du Thứ 榆次 (nay
là Du Thứ 榆次Sơn Tây 山西), Lang Mạnh 狼孟 (nay
là Dương Khúc 阳曲Sơn Tây 山西); tiếp đó, Vương Hột
王齕 đánh lấy các thành ở Thượng Đảng 上党, lập ra quận Thái Nguyên 太原ở
bờ bắc Hoàng hà. Như vậy, bắc từ Thượng Quận về phía đông, 3 quận Hà Đông, Thái
Nguyên, Thượng Đảng đều nhập vào bản đồ nước Tần, hình thành hình thế Tần phía
đông đến Triệu, Yên, nam bắc có thể giáp công nước Hàn nước Nguỵ.
Sau khi
Tần Vương Doanh Chính 嬴政 kế vị, tướng Tần
Mông Vũ phạt Nguỵ, liên tiếp đánh chiếm 20 thành ở Toan Tảo 酸枣 (nay
là phía đông bắc huyện Nguyên Dương 原阳Hà Nam), Hư 虚 (nay là phía đông Diên Tân 延津Hà
Nam 河南), Yên (nay là phía đông bắc Diên 延津Tân Hà Nam 河南), Trường Bình 长平 (nay
là phía đông bắc Tây Hoa 西华 Hà Nam 河南), Ung Khâu 雍丘(nay là huyện Kỉ 杞Hà Nam 河南), Sơn Dương 山阳 (nay
là phía đông nam Tiêu Tác 焦作Hà Nam 河南), đồng thời lập ra Đông quận 东郡.
Việc kiến
lập 3 quận nói trên, thế lực của Tần đã tiến sâu vào vùng tâm phúc của 6 nước,
khiến các nước ở Sơn Đông gặp phải sự uy hiếp rất lớn, hình thành cục diện Tần
phía đông bức Tề, phía tây và nam đánh bọc nước Triệu,
nước Sở thì đa phương thọ địch, còn Hàn, Nguỵ chỉ có
thể ngồi đợi chết. Đó là cống hiến của Lữ Bất Vi đối với việc Tần kiêm tính 6
nước. Cho nên, sau khi Tần Vương Doanh chính lên ngôi, Lữ Bất Vi “phụng tiên
vương công đại” 奉先王功大 (Sử Kí –
Lữ Bất Vi liệt truyện 史记 - 吕不韦列传), kế nhậm chức
Tướng quốc nước Tần.
Tần
Vương Doanh Chính được trời ưu đãi, đã kế thừa vương vị của nước mạnh nhất
trong “thất hùng” từ tổ bối, nhưng khi lên ngôi hãy còn nhỏ, không thể không nhờ
cậy lão thần phụ chính, Lữ Bất Vi trở thành nhân vật chủ yếu nắm giữ triều
chính nước Tần. Khi Tần Vương Doanh Chính lớn lên, mâu thuẫn trong nội bộ tập
đoàn thống trị nước Tần dần bộc lộ, cuối cùng gây nên một cuộc đấu tranh gay gắt.
(hết)
Chú của người
dịch
1- Tước nhược 削弱: (lực lượng, thế lực) yếu đi.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 08/5/2018
Nguyên tác Trung văn
LỤC QUỐC TƯỚC NHƯỢC, TẦN QUỐC XƯNG HÙNG
六国削弱, 秦国称雄
Trong quyển
TẦN HÁN SỬ THOẠI
Tác giả: Phan Quốc Cơ 潘国基
Bắc Kinh: Trung Quốc quốc tế quảng bá xuất bản xã,
2007
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật