Dịch thuật Cam La

CAM LA

          Cam La 甘罗, không rõ năm sinh năm mất. 12 tuổi nhậm chức Tể tướng thời Tần Vương Doanh Chính 秦王嬴政, một trong những hiền tướng thời Chiến Quốc. Ông là vị Tể tướng trẻ nhất trong lịch sử Trung Quốc.

          Cam La甘罗, người Hạ Thái 下蔡 nước Sở (nay là huyện Phụng Đài 凤台 tỉnh An Huy 安徽). Tổ phụ Cam Mậu 甘茂 là Hữu thừa tướng thời Tần Vũ Vương, chiến công hiển hách. Thời Tần Chiêu Tương Vương, vì bị sàm ngôn, để tránh hoạ, đã chạy đến nước Tề, nên bị tịch thu gia sản.
          Cam La lúc nhỏ đã mất cha, dưới sự chỉ dạy của mẹ, khắc khổ học tập. Cam La thông minh cơ trí, trải qua mấy năm khắc khổ, học tập tiến bộ rất nhiều, tài hoa cũng tràn đầy, nổi tiếng gần xa một thời. Đương thời, Lã Bất Vi 吕不韦 làm Tướng bang nước Tần, thu nhận rộng rãi nhân tài, môn hạ có đến 3000 thực khách. Ông nghe nói Cam La là thần đồng, liền triệu đến làm môn khách, cho theo bên cạnh.
          Lúc bấy giờ đương cuối thời Chiến Quốc, nước Tần dùng chính sách viễn giao cận công tiến hành chiến tranh kiêm tính, tiến thêm một bước có mưu đồ thống nhất Trung Quốc. Lã Bất Vi thấy mối quan hệ giữa Yên và Triệu nhất thời có vẻ căng thẳng, muốn sai sứ thần liên hợp với Yên để đánh Triệu. Cam La bên cạnh lại cho rằng, từ hình thế mà phân tích, liên Yên công Triệu không bằng sai người thuyết phục Triệu, trước tiên đem 5 thành ở Hà Gian 河间, vùng đất chiến lược quan trọng (nay là phía đông huyện Hiến tỉnh Hà Bắc 河北) dâng cho Tần, sau đó liên hợp với Triệu đánh Yên, đồng thời thỉnh cầu được đảm nhận quốc sứ đến nước Triệu. Lã Bất Vi bèn bẩm cáo đến thái hậu đang nắm quyền (mẹ của Tần Vương Doanh Chính). Thái hậu nghe nói có một thần đồng vừa can đảm vừa có tri thức, chủ động xin xuất sứ, vô cùng kinh ngạc, liền đích thân triệu kiến Cam La để thăm dò tài học. Nghe nói, thái hậu nói với Cam La rằng:
          - Gần đây ta có bệnh, trong toa thuốc của thái y có vị thuốc là trứng gà trống, ngươi có thể làm cách nào tìm cho ta trứng gà trống không?
          Cam La lập tức đáp rằng:
          - Thái hậu muốn trứng gà trống, trước tiên phải tìm cho được người đàn ông có thể sinh đẻ.
          Thái hậu bảo rằng:
          - Đàn ông làm sao có thể sinh đẻ? Há có lí nào như thế!
          Cam La đáp rằng:
          - Thế thì, gà trống làm sao có thể đẻ trứng?
          Thái hậu thấy Cam La quả nhiên cơ trí mẫn tiệp, tài ăn nói xuất chúng nên vô cùng hâm mộ, bảo Doanh Chính trao cho chức Thiếu Thứ Tử 少庶子 ngay tại chỗ. Doanh Chính lại hỏi:
          - Ngươi có can đảm đi sứ nước Triệu, nhưng nói như thế nào để thuyết phục Triệu Vương để hoàn thành sứ mệnh?
          Cam La đáp rằng:
          - Chỉ có đến lúc đó theo thời cơ mà hành sự, dùng lí để thuyết phục người.
          Doanh Chính rất hài lòng, liền mệnh cho Cam La làm sứ thần đi đến nước Triệu. Triệu Vương tiếp kiến Cam La, ngạo mạn hỏi vì sao mà đến. Cam La đáp rằng:
          - Vì hai nước Tần Yên đang có kế hoạch liên hợp để đánh Triệu.
          Triệu Vương cả giận, buông lời muốn giết Cam La. Cam La Trấn tĩnh nói rằng:
          - Hai nước tương tranh, không chém sứ giả, đại vương đối đãi như thế với sứ thần nước khác là vô lí, há không bị thiên hạ chê cười sao.
          Triệu Vương ngầm bội phục lòng can đảm và kiến thức của Cam La, chuyển sang trách Tần và Yên tại sao muốn đánh triệu. Cam La nghiêm túc nói:
          - Năm đó, ngài thừa cơ nước Tần nội loạn đã xâm phạm biên quan nước tôi, giết Đại tướng Mông Ngao 蒙骜, đoạt lấy 5 thành ở Hà Gian. Nay Tần và Yên liên binh đánh Triệu, chính là để rửa mối thù năm nọ.
          Triệu Vương nghe qua có chút sợ hãi, nhưng vẫn gắng bình tĩnh nói, muốn liều mình cùng với Tần và Yên tương tranh. Cam La nói rằng:
          - Trận chiến Trường Bình 长平 năm nọ của quý quốc, 10 vạn đại quân toàn bộ bị Tần tiêu diệt. Ngài ngay cả quốc đô của Tần cũng đối phó không lại, nay làm sao có thể chống cự lại với 2 nước Tần Yên? Đến lúc đó, e rằng nước Triệu nguy trong một sớm một chiều.
          Cam La thấy Triệu Vương lộ vẻ sợ hãi, liền chuyển giọng:
          - Tôi hoàn toàn không phải đến để tuyên chiến, mà là phụng mệnh đến để giao hảo. Nếu đại vương có thể trả lại 5 thành Hà Gian, nước tôi nguyện cùng quý quốc đối đãi tốt với nhau.
          Cam La lúc cứng lúc mềm như thế khiến Triệu Vương sau khi so sánh được mất, biểu thị bằng lòng tiếp nhận kiến nghị của Cam La, trả lại 5 thành, đồng thời đem bản đồ 5 thành đích thân giao cho Cam La, hẹn Tần Triệu liên hợp đánh nước Yên.
          Chẳng bao lâu, Triệu Vương phát binh đánh Thượng Cốc 上谷 của nước Yên (nay là phía đông nam Hoài Lai 怀来 tỉnh Hà Bắc 河北), chiếm cứ 30 toà thành, lại đem 11 toà thành trong đó dâng cho nước Tần.
          Cam La năm chỉ  mới 12 tuổi không làm nhục sứ mệnh, dùng tài trí của mình khiến nước Tần không hao phí 1 quân 1 tốt, lấy được không ít đất đai. Sau khi Cam La về triều, Doanh Chính vô cùng vui mừng, đặc biệt bái ông làm Thượng khanh, trở thành vị Tể tướng trẻ nhất trong lịch sử.

                                                         Huỳnh Chương Hưng
                                                         Quy Nhơn 24/10/2016

Nguyên tác Trung văn
CAM LA
甘罗
Trong quyển
TRUNG QUỐC LỊCH ĐẠI TỂ TƯỚNG LỤC
中国历代宰相录
Chủ biên: Dương Kiếm Vũ 杨剑宇
Thượng Hải văn hoá xuất bản xã, 1999
Previous Post Next Post