TẾT TRUNG THU NGẮM TRĂNG ĂN NGUYỆT BÍNH
Nguyệt
bính 月饼 (bánh Trung Thu) tượng trưng cho cả nhà đoàn viên, là
loại thực phẩm không thể thiếu được trong ngày tết Trung Thu. Nhưng để trở
thành loại bánh trong ngày tết Trung Thu là có cả một quá trình phát triển.
Ban đầu,
nguyệt bính là loại tế phẩm dâng cúng Nguyệt thần 月神
(thần mặt trăng). Mỗi khi đến Trung Thu,
mọi người đều làm ra một loại bánh để dâng cúng. Sau khi cúng xong cả nhà quây
quần đem bánh chia ra ăn, biểu thị gia đình đoàn viên. Còn như “nguyệt bính” được
xem là một danh xưng chuyên dụng, được thấy sớm nhất trong thư tịch đời Tống.
Lúc bấy giờ, nó cũng chỉ là một loại bánh phổ thông. “Nguyệt bính” chính thức
trở thành thực phẩm của ngày Trung Thu là bắt đầu vào đời Minh. Trong các thư tịch
đời Minh, bắt đầu xuất hiện những ghi chép liên quan đến tục tết Trung Thu ăn
nguyệt bính. Đời Thanh, việc chế tác nguyệt bính càng tinh xảo, có loại đã trở
thành thực phẩm ngày tết nổi tiếng. Hiện tại, nguyệt bính đã thành loại bánh
truyền thống của Trung Quốc. Do việc chế tác nguyệt bính có lịch sử lâu đời,
các nơi dùng những nguyên liệu khác nhau và công nghệ cũng khác nhau, nên đã
hình thành những loại nguyệt bính mang phong vị địa phương đặc biệt, nổi tiếng
nhất có loại bánh của Bắc Kinh, của Quảng Đông, Giang Tô, Vân Nam
Tập tục
Trung Thu ăn nguyệt bính trong dân gian cũng có quan hệ mật thiết với hoạt động
ngắm trăng trải qua các triều đại ngày càng thịnh hành. Tập tục ngắm trăng có
nguồn gốc từ “tế nguyệt”. Thời Nguỵ Tấn, trong sử sách đã có ghi chép liên quan
đến hoạt động ngắm trăng, chỉ có điều là hoạt động ngắm trăng Trung Thu lúc bấy
giờ chưa lưu hành phổ biến. Mãi đến đời Đường,
sau khi Đường Thái Tông đem ngày rằm tháng 8 chính thức ấn định thành tết
Trung Thu, tết Trung Thu mới từ một tiết trong năm trở thành ngày tết dân gian
cố định, bắt đầu phát triển trở thành ngày tết lớn bao gồm các hoạt động như
cúng trăng, ngắm trăng, chơi trăng. Đường Huyền Tông Lí Long Cơ 李隆基 hạ lệnh cho xây một đài ngắm trăng cao hơn 100 trượng
bên bờ tây ao Thái Dịch 太液 ở Trường An 长安 (nay là Tây An 西安Thiểm Tây 陕西), để ông và Dương
Quý Phi 杨贵妃 hưởng dụng vào đêm Trung Thu. Phong tục ngắm trăng đời
Tống càng thịnh hơn đời Đường. Mỗi khi đến tết Trung Thu, các tửu lâu trong
kinh thành đều trang trí mới lạ, đem ra những loại rượu ngon, trên phố những
hàng trái cây chất đầy trái ngon, nhưng nhà hào môn hiển quý ngắm trăng trong
đài tạ của nhà mình, tiếng cầm tiếng sắt vang lên đến sáng vẫn chưa dứt. Thị
dân tranh nhau chiếm lấy một chỗ ngồi tốt trong tửu lâu để nhìn ngắm sắc trăng.
Đêm
Trung Thu rằm tháng 8, trăng sáng trên không, khí thu mát mẻ, nhà nhà đem nguyệt
bính, hoa quả bày ra dưới trăng, bà con thân hữu tập trung lại, cùng ngắm trăng
sáng, quả thực là một đại khoái lạc của nhân sinh.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 15/9/2016
Tết Trung Thu năm Bính Thân
Nguyên tác Trung văn
TRUNG THU THƯỞNG NGUYỆT THỰC NGUYỆT BÍNH
中秋赏月食月饼
Trong quyển
TRUNG QUỐC DÂN TỤC VĂN HOÁ ĐẠI QUAN
中国民俗文化大观
(quyển trung)
Chủ biên: Dương Lợi Tuệ 杨利慧
Diên Biên nhân dân xuất bản xã, 2009
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật