Dịch thuật: Chữ "can"

CHỮ “CAN”

干  乾

Bính âm gan (thanh điệu 1)

干  3 nét

乾 11 nét

1- Không có thuỷ phân hoặc thuỷ phân rất ít, đối lập với 湿 (thấp).

          Can thảo 干草  /  can hạn 干旱  /  干燥  /  can ba ba 干巴巴  /  sái can 晒干  / nhũ xú vị can 乳臭未干

2- Thực phẩm khô gia công chế thành

          Can bính 干饼 /  đậu hủ can 豆腐干  /  duẩn can 笋干

3- Trống rỗng, làm cho không có

          Ngoại cường trung hư 外强中虚  /  can bôi 干杯

4- Uổng phí, hao tổn vô ích

          Can sinh khí 干生气  / can đả lôi bất há vũ 干打雷不下雨

5- Chỉ có hình thức

          Can tiếu 干笑

6- Quan hệ thân thích được bái nhận

          Can ma 干妈  / can đa 干爹  /  can nữ nhi 干女儿

Giải thuyết

          干, bộ 二, kết cấu độc thể, vốn là chữ tượng hình, mang ý nghĩa là:

          - Cái thuẫn: can qua 干戈

          - Mạo phạm: can phạm 干犯

          - Có liên quan, liên quan tới: can liên 干连  / can thiệp 干涉

          - Truy cầu chức vị, bổng lộc (sách): can tiến 干进  / can lộc 干禄

          - Bên cạnh nước (sách): giang can 江干

          - Thiên can: can chi 干支

          Chữ 干 là giản hoá của chữ 乾, đồng âm thay thế nhau.

* (1)- Chữ 乾 có 2 âm đọc

          Đọc gan (thanh điệu 1), giản hoá là 干 (âm Hán Việt là CAN).

          Đọc qian (thanh điệu 2) (âm Hán Việt là CÀN / KIỀN),  như càn khôn 乾坤  /  Càn Long 乾龙, không có chữ giản hoá.

(2)- Chữ 乾, ngày trước quy về bộ 乙.

(3)- Chữ 干 cũng là chữ giản hoá của chữ 幹 (cán).

                                                        Huỳnh Chương Hưng

                                                        Quy Nhơn 14/9/2016

Nguồn

GIẢN HOÁ TỰ, PHỒN THỂ TỰ ĐỐI CHIẾU TỰ ĐIỂN

简化字繁体字对照字典

Chủ biên: Giang Lam Sinh 江蓝生, Lục Tôn Ngô 陆尊梧

Thượng Hải – Hán ngữ đại từ điển xuất bản xã, 1998.