Nam
Minh là từ thông xưng chỉ một số chính quyền mang tính khu vực do thế lực tàn
dư của tông thất nhà Minh trước sau kiến lập tại phương
Sau khi
triều Minh diệt vong, cháu của Thần Tông Chu Dực Quân 朱翊钧
là Chu Do Tùng 朱由崧 đã xưng đế tại Nam Kinh vào tháng 5 năm 1644, lấy
niên hiệu Hoằng Quang 弘光, tháng 5 năm sau bị
quân Thanh diệt. Tháng 6 năm đó, cháu 9 đời của Minh Thái Tổ Chu Nguyên Chương 朱元璋 là Chu Duật Kiện 朱聿键
xưng đế tại Phúc Châu, đổi niên hiệu là Long Vũ 隆武.
Lỗ Vương Chu Dĩ Hải 朱以海 (cháu đời thứ 10 của Thái Tổ) tại Thiệu Hưng giám quốc,
có ý tranh đoạt ngôi vị hoàng thống với triều Long Vũ, thế hai bên như nước với
lửa, chưa đầy một năm thì bị diệt vong. Tháng 8 năm 1646, Long Vũ Đế Chu Duật
Kiện cũng bị quân Thanh bắt giết.
Sau khi
chính quyền Long Vũ diệt vong, Chu Duật Việt (1) (? – 1647), em của
Long Vũ Đế Chu Duật Kiện từ Phúc Kiến chạy đến Quảng Châu. Tháng 11 năm 1646, Đại
học sĩ Tô Quan Sinh 苏观生, Long Vũ phụ thần Hà Ngô Sô 何吾驺
tại Quảng Châu lập Chu Duật Kiện làm đế, cải nguyên là Thiệu Vũ 绍武. Sau khi Thiệu Vũ Đế lên ngôi, trong tháng đó Vĩnh Lịch
Đế Chu Do Lang 朱由榔 (cháu của Thần Tông Chu Dực Quân) cũng lên ngôi tại
Triệu Khánh 肇庆 Quảng Đông, hai bên đánh nhau liên miên để tranh đoạt
địa vị chính thống. Lí Thành Đống 李成栋 của quân Thanh thừa
lúc 2 đế Thiệu Vũ, Vĩnh Lịch tàn sát lẫn nhau đã tiến đánh khu vực Triều Châu,
Huệ Châu của Quảng Đông, lệnh cho quan lại đã đầu hàng giữ nghiêm bí mật, khiến
Chu Duật Việt không biết khu vực Triều Châu, Huệ Châu đã bị vây khốn. Ngày 25
tháng 12 năm đó, quân Thanh đột nhiên tấn công Quảng Châu, Chu Duật Việt bị bắt,
giam tại Đông sát viện. Quân Thanh đưa cơm đến, Chu Duật Việt nói rằng:
Nếu ta uống của các ngươi một giọt nước, thì
làm sao đi gặp tổ tiên nơi chín suối.
Chu Duật
Việt kiên quyết tuyệt thực. Tối hôm đó ông thắt cổ tự tử. Tại vị 41 ngày, sử gọi
là Thiệu Vũ Đế. Sau khi Thiệu Vũ Đế mất, triều thần có người đầu hàng, có người
bị giết, có người tự sát. Hoàng tộc triều Minh 24 người tại Quảng Châu toàn bộ
bị quân Thanh giết chết.
Thiệu
Vũ quân thần trủng là mộ hợp táng Thiệu Vũ Đế Chu Duật Việt cùng các đại thần,
vị trí trong công viên Việt Tú 越秀 của thành phố Quảng
Châu tỉnh Quảng Đông. lưng dựa núi, mặt hướng đến khe nước. Thời Quang Tự 光绪 thân sĩ vùng Việt đông khi trùng tu mộ, đã dựng một tấm
bia đá trước mộ, trên bia khắc âm 6 chữ lớn:
“Minh Thiệu Vũ quân thần trủng”
明绍武君臣冢
Mộ trủng
không vun nấm, chung quanh trồng cỏ cây, quang cảnh thanh u nghiêm trang.
Còn
chính quyền Vĩnh Lịch chuyển chiến tại các tỉnh ở trung nam, tây nam, cục diện ổn
định một thời gian. Về sau phát sinh nội chiến, quân Thanh truy kích 3 lộ. Năm
1659, Vĩnh Lịch Đế bỏ chạy sang Miến Điện. Tháng 12 năm 1661, Ngô Tam Quế 吴三桂 đưa quân Thanh sang Miến Điện, bắt giết Chu Do Lang,
nhà Nam Minh diệt vong.
Chú của người
dịch
1- Chữ “Việt” ở đây gồm bộ “kim” 金 và chữ “việt” 粤.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 24/3/2016
Nguyên tác Trung văn
南明绍武君臣冢
trong quyển
MINH ĐẠI THẬP BÁT LĂNG
明代十八陵
Tác giả: Hoàng Liêm 黄濂
Đại Liên xuất bản xã, 1999
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật