TĂNG CỦNG BA LẦN ỨNG THI
Tăng Củng
曾巩 sinh ra trong một gia đình quan lại có tu dưỡng văn
hoá, tổ phụ và phụ thân đều nhậm chức quan tại địa phương. Tăng Củng lúc nhỏ rất
có hùng tâm, muốn tạo cho mình một chỗ đứng về văn hoá. Nhưng năm 18 tuổi, Tăng
Củng lên kinh thi Tiến sĩ nhưng bị rớt, điều mà khiến ông bị đả kích nghiêm trọng
đó là phụ thân khi nhậm chức huyện lệnh tại huyện Ngọc Sơn 玉山 tỉnh Giang Tây 江西
đã bị người ta vu hại nên bị cách chức. Gánh nặng duy trì kinh tế trong nhà đặt
lên thân một thiếu niên chưa từng biết qua mùi vị đau khổ của cuộc sống. Tăng Củng
thu thập sách vở lại, không thể không ra đồng làm việc để duy trì cuộc sống. Thậm
chí Tăng Củng còn theo việc buôn bán, bôn ba gần một nửa đất nước Trung Quốc.
Quãng thời gian này đã khiến Tăng Củng lĩnh hội sâu sắc những khó khăn trong cuộc
sống, đồng thời cũng tạo ra cho ông chỗ đệm trong tư tưởng sáng tác sau này.
Qua 5
năm, Tăng Củng một lần nữa lên kinh ứng thí, lại một lần nữa rớt. Có lẽ do mấy
năm trải qua trên thương trường và trong xã hội. Tăng Củng không ngồi chờ, ông
dâng thư lên Âu Dương Tu 欧阳修, vị hương lão
Giang Tây đang làm quan ở kinh thành, đồng thời cũng dâng lên tạp văn và chính
luận thời vụ của mình. Âu Dương Tu xem qua vô cùng kinh ngạc cảm thán. Nhờ sự
tuyên truyền của Âu Dương Tu, danh tiếng của Tăng Củng chấn động thiên hạ. Một
văn nhân đương thời là Vương Chấn 王震 cũng từng ngợi khen
Tăng Củng.
Qua hơn
10 năm, Khi Tăng Củng 30 tuổi, một lần nữa ông tham gia ứng thí, vị khảo quan lần
này chính là Âu Dương Tu. Năm đó, Tăng Củng cùng với em là Tăng Biền 曾弁, Tăng Bố 曾布, còn có anh em Tô
Thức 苏轼, Tô Triệt 苏辙, hai vị thanh niên
tài tuấn đến từ Tứ Xuyên đều đậu Tiến sĩ. Sau 40 tuổi, Tăng Củng bước vào chính
trường, vừa làm quan vừa sáng tác, mãi đến năm 65 tuổi, ông qua đời.
Huỳnh Chương
Hưng
Quy Nhơn 28/02/2016
Nguyên tác Trung văn
TĂNG CỦNG TAM THÍ
曾巩三试
Trong quyển
BÁCH GIA TÍNH
百家姓
Biên soạn: Triệu Dương 赵阳
Cát Lâm Đại học xuất bản xã, 2005