THIÊN
KIM NHẤT TIẾU
千金一笑
NỤ CƯỜI ĐÁNG GIÁ NGÀN VÀNG
Giải
thích: chỉ khó
có được nụ cười của mĩ nhân
Xuất xứ: Minh . Phùng Mộng Long 冯梦龙, Thanh . Thái Nguyên Phóng 蔡元放: Đông Chu liệt quốc chí 东周列国志.
U
Vương 幽王,
ông vua cuối cùng của nhà Tây Chu là một bạo
quân nổi tiếng trong lịch sử Trung Quốc. U Vương tin dùng 3 tên gian thần là Quắc
Công 虢公,
Tế Công 祭公
và Doãn Cầu 尹球.
Trung thần Triệu Thúc Đới 赵叔带 lấy sự kiện Tam xuyên 三川川 khô cạn, Kì sơn 岐山 sụp lỡ cho là điềm bất tường,
yêu cầu U Vương phải siêng năng chính sự, yêu mến nhân dân, cầu người hiền ra
ra giúp nước. U Vương không nghe lại đuổi Triệu Thúc Đới ra khỏi triều, vĩnh viễn
không được nhậm dụng. Một trung thần khác là Đại phu Bao Hướng 褒珦 nghe tin Triệu Thúc Đới bị đuổi,
liền vào triều can ngăn rằng:
Đại vương không sợ thiên biến, trục xuất hiền
thần, e rằng gốc của nước bị lay động, xã tắc khó giữ.
U
Vương cả giận, cho bắt Bao Hướng giam vào đại lao.
Con
của Bao Hướng biết U Vương ham mê nữ sắc, liền mua một giai nhân tại thôn Bao,
đặt tên là Bao Tự 褒姒,
dâng lên U Vương để chuộc tội cho cha. U Vương vừa thấy Bao Tự đã vô cùng thích
thú, ngay lập tức cho nhập hậu cung, đồng thời truyền chỉ phóng thích Bao Hướng.
Bao Tự quả là xinh đẹp mê người, U Vương để Bao Tự ở trên Quỳnh đài, ngày đêm
vui chơi hưởng lạc. Chẳng bao lâu, Bao Tự sinh được một người con trai, đặt tên
là Bá Phục 伯服.
U Vương phế thái tử Nghi Cữu 宜臼 xuống làm thứ nhân, lập Bá Phục làm thái tử, đồng thời đưa
chính thê là Thân Hậu 申后 vào lãnh cung. Bao Tự từ chỗ là phi tần, một bước trở thành
chánh cung nương nương.
Bao
nương nương tuy được sủng ái, nhưng chưa từng mở miệng cười. U Vương làm đủ mọi
cách nhưng đều không được. Không biết làm sao, U Vương liền hạ ý chỉ:
Phàm có ai có thể khiến Bao hậu cười, sẽ được
thưởng ngàn vàng.
Quắc
Công hiến kế rằng:
Xưa để ngăn phòng kẻ địch Tây Nhung, tiên
vương từng lập 20 phong hoả đài dưới Li sơn 骊山,
nếu địch xâm phạm, chỉ cần đốt lửa thả khói bay lên trời, chư hầu phụ cận trông
thấy khói sẽ lập tức mang binh đến cứu. Nay thiên hạ thái bình, khói lửa đã dứt,
sao đại vương không đưa nương nương lên Li sơn, nổi lửa lên, chư hầu các lộ thấy
khói sẽ đến, đến nơi thấy không giặc, thừa hứng mà đến, hết hứng quay về, nương
nương nhất định sẽ cười.
U
Vương làm theo kế đó. Quả nhiên chư hầu các lộ thấy Li Sơn có khói lửa, vội
hưng binh kéo đến Li sơn. U Vương lúc bấy giờ đang yến ẩm cùng Bao Tự trên núi.
Bao Tự thấy dưới núi chư hầu các lộ từ bốn phương tám hướng chạy đến, nhưng vì không
hề phát sinh biến cố nào, sắc mặt của họ đều thẹn, họ quát mắng không thôi. U
Vương lập tức truyền chỉ
Kính đợi chư hầu các lộ, hoàn toàn không có
ngoại khấu xâm phạm, không để chư công vất vả, xin mọi người hãy hồi sư.
Mọi
người uể oải cuốn cờ dẹp trống, ai về nước nấy.
Bao
Tự nhìn thấy chư hậu vội đến vội về, cảm thấy họ ngu, quả nhiên mở miệng cười.
Vì thế U Vương đã thưởng cho Quắc Công ngàn vàng.
Về
sau quân Khuyển Nhung xâm phạm Hạo kinh 镐京, U Vương lại nổi lửa, chư hầu
cho rằng U Vương lại đùa, không nghe theo. Vì thế Tây Chu bị diệt vong.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn
18/11/2015
Nguyên tác Trung văn
THIÊN KIM NHẤT TIẾU
千金一笑
Trong quyển
TRUNG QUỐC THÀNH NGỮ
CỐ SỰ TỔNG TẬP
中国成语故事总集
(tập 1)
Chủ biên: Đường Kì 唐麒
Trường Xuân – Thời đại
văn nghệ xuất bản xã, 2004.
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật