ĐIỂN LỄ TRIỀU HỘI CUNG ĐÌNH TRIỀU THANH
Triều
Thanh theo quy chế triều Minh, điển lễ triều hội cũng cực kì long trọng. Hàng
năm mỗi khi gặp những lễ lớn như hôn lễ của hoàng đế, sách lập hoàng hậu cùng
Nguyên đán, Đông chí, tiết Vạn thọ (sinh nhật của hoàng đế), và ngày mồng 5,
15, 25 thường triều hàng tháng (chỉ hành lễ, tạ ân, không tấu sự)… hoàng đế đều
đến điện Thái Hoà 太和 để tiếp thụ quần thần và sứ thần các nước triều hạ.
Sáng sớm
hôm cử hành điển lễ triều hội, đầu tiên Loan nghi vệ 銮仪卫
bày pháp giá lỗ bộ trước điện Thái Hoà: lọng hoàng hoa cán chạm 9 con rồng được
đặt chính giữa bên ngoài cổng điện, cùng 8 món bằng vàng, tức phất trần, lư, hộp,
chén, mâm, bình , ghế , kỉ được bài trí tại hai bên đông tây của thềm điện.
Thân quân và hộ quân mang nghi đao, cung tên, thương, xếp xen nhau thành 10
ban, thù và kích được bài trí hai bên đông tây của đan bệ. Từ trên đan bệ to rộng
của điện Thái Hoà và 3 tầng bậc cấp, lần lượt bài trí lọng hoàng hoa cán chạm 9
con rồng, lọng thuý hoa, lọng tử chi, tán cửu long ngũ sắc, tán hoa ngũ sắc. Dưới
bậc thềm có tĩnh tiên 静鞭 (1), ngựa
dùng trong nghi lễ cho đứng hai bên đông tây của dũng đạo 甬道 (2). Tán tử vân, tán xích vân, quạt, cờ tràng, cành phan,
cờ tinh, tiết, cờ huy, cây việt, trượng … được sắp xếp hai bên đông tây của đan
trì. Kim liễn, ngọc liễn đặt bên ngoài cửa Thái Hoà; ngũ lộ: kim, ngọc, tượng,
mộc, cách đặt bên ngoài Ngọ môn, bảo tượng tại phía nam ngũ lộ, xếp đầu tiên là
đạo tượng, được đặt bên ngoài Thiên An môn. Đội nhạc thiều tại thềm đông và tây
của điện Thái Hoà, lần lượt xếp các loại nhạc khí là biên chung, biên khánh,
đàn cầm, đàn sắt, ống tiêu, ống sênh; bên thềm đông và tây cửa Thái Hoà đặt
thanh la, ống sáo, trống, tổ thành dàn đại nhạc ở đan bệ. Trên án phía đông điện
Thái Hoà đặt biểu chúc mừng của vương công bách quan, còn biểu chúc mừng của
quan viên các tỉnh thì đặt trong long đình bên ngoài Ngọ môn. Đến giờ, vương
công bách quan đều mặc triều phục, vương công đứng trên đan bệ, văn võ bách
quan, sứ thần các nước theo phẩm cấp đứng chờ ở vị trí đã được quy định tại sân
điện Thái Hoà.
Ngày
hôm đó, hoàng thượng mặc triều phục (long bào sắc vàng sáng), ngồi kiệu xuất
cung. Lúc khởi giá, khâm thiên giám báo giờ, chuông trống trên Ngọ môn đồng loạt
vang lên; trước tiên đến điện Bảo Hoà 保和 xuống kiệu, tiếp đó
đến điện Trung Hoà 中和 tạm nghỉ, tiếp nhận lễ chúc mừng của các quan như thị
ban, chấp sự, đạo tùng. Sau đó, dưới sự hướng đạo của các quan, vào điện Thái
Hoà, tiến lên bệ trong tiếng nhạc thiều. Đội nhạc tại đan bệ tấu nhạc theo,
hoàng đế tiếp nhận lễ chúc mừng của văn võ bách quan.
Trong
điện Thái Hòa, nội đại thần đứng trước và sau bảo toạ, thị vệ xếp phía sau.
Quan Khởi cư chú 起居注đứng phía sau cột chạm rồng phía bên tây; đại học sĩ,
học sĩ, giảng độc học sĩ, chánh thiêm sự, thiếu thiêm sự đứng tại thềm phía
đông bên ngoài điện; chánh phó ngự sử đứng tại thếm phía tây. Lúc này, 6 vị Tư
tiên quan 司鞭官 huy động tĩnh tiên, thanh âm từ roi cùng lúc phát ra,
vương công bách quan quỳ xuống. Tuyên biểu quan 宣表官
bưng biểu đi đến dưới điện, hướng về bắc quỳ xuống, 2 vị đại học sĩ rảo đến mở
biểu văn, Tuyên biểu quan tuyên đọc, đọc xong đặt trên án. Bấy giờ đội nhạc đan
bệ trổi nhạc lên, quần thần làm lễ tam quỵ cửu khấu. Lễ xong lui về chỗ cũ.
Quan Hồng lô tự 鸿胪寺đưa sứ thần Triều Tiên, quan ở viện Lí phiên 理藩 đưa sứ thần Mông Cổ hướng về bắc hành lễ tam quỵ cửu
khấu.
Khi 3
tiếng roi vang lên, nhạc thiều Trung hoà tấu nhạc, hoàng đế trong tiếng nhạc xuống
bệ thoái triều. Điển lễ triều hội đến đó là chấm dứt.
Chú của người
dịch
1- Tĩnh tiên 静鞭: cũng gọi là
“minh tiên” 鸣鞭, là một loại roi rất lớn mà đội Loan giá nghi vệ dùng
để cảnh báo mọi người. Khi triều hội, vung roi lên phát ra tiếng kêu, báo cho mọi
người biết cần phải yên tĩnh nghiêm túc.
2- Dũng đạo 甬道: cũng gọi là
“thông đạo” 通道, “dũng lộ” 甬路, là con đường lát gạch
ở giữa sân hoặc nơi phần mộ.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 10/7/2015
Nguyên tác
CUNG ĐÌNH TRIỀU HỘI ĐIỂN LỄ
宫廷朝会典礼
Tác giả: Vương Tử Lâm 王子林
Trong quyển
CUNG QUY LỄ TỤC THÁM U
宫规礼俗探幽
Chủ biên: Thôi Trắc 崔陟
Trung Quốc văn sử xuất bản xã, 2006.
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật