ÂU DƯƠNG TU
Âu
Dương Tu 欧阳修 (1007 – 1072), văn học gia, sử học gia nổi tiếng thời
Bắc Tống, một trong Đường Tống bát đại gia (1), tự Vĩnh Thúc 永叔, hiệu Tuý Ông 醉翁,
vãn niên tự gọi là Lục Nhất Cư Sĩ 六一居士, khi mất có thuỵ
hiệu là Văn Trung 文忠, người Lư Lăng 庐陵
(nay là Cát An 吉安, Giang Tây 江西). Lúc nhỏ, phụ thân
đã qua đời, gia cảnh nghèo khổ, mẫu thân họ Trịnh lấy lau sậy làm bút, lấy cát
thay giấy để dạy ông học chữ. Âu Dương Tu đậu Tiến sĩ năm Thiên Thánh 天圣 thứ 8 đời Tống Nhân Tông. Ông ủng hộ “Khánh Lịch cách
tân” 庆历革新 của Phạm Trọng Yêm 范仲淹,
gặp phải sự bài xích và đả kích của phái thủ cựu, nhiều lần bị biếm trích. Vãn
niên làm tới Hàn lâm học sĩ, Khu mật phó sứ, Tham tri chính sự. Về già hơi bảo
thủ, khi Vương An Thạch 王安石 tiến hành tân
pháp, đối với phép “thanh miêu” ông có phê bình, sau từ quan về ở ẩn.
Âu
Dương Tu là lãnh tụ của phong trào thi văn cách tân thời Bắc Tống, phản đối văn
phong hiểm quái truy cầu hình thức từ đầu đời Tống trở đi, chủ trương “văn dĩ
minh đạo” 文以明道. Dưới sự lãnh đạo và khen thưởng đề bạt của ông, Tam
Tô, Vương An Thạch, và Tăng Củng, lần lượt hình thành lại thời kì toàn thịnh của
phong trào sáng tác cổ văn ở Trung Quốc. Về các phương diện tản văn, thi từ của
ông đều có thành tựu rất cao. Tản văn thuyết lí thông đạt, trữ tình uyển chuyển
mang một phong cách riêng. Ông cũng yêu thích kim thạch văn tự, biên soạn Tập cổ lục 集古录, rất có ảnh hưởng đối với Kim thạch học đời sau.
Tác phẩm
của Âu Dương Tu có Âu Dương Văn Trung
Công toàn tập 欧阳文忠公全集, Tân ngũ đại sử
新五代史 và Tân Đường thư 新唐书 (hợp tác biên
soạn cùng Tống Kì 宋祁).
Chú của người
dịch
1- Đường Tống
bát đại gia 唐宋八大家: chỉ tám vị văn học gia lấy thi ca và tản văn làm
chính thời Đường Tống.
- Thời
Đường có Hàn Dũ 韩愈, Liễu Tông Nguyên 柳宗元.
- Thời
Tống có Tô Tuân 苏洵, Tô Thức 苏轼, Tô Triệt 苏辙 (gọi chung là Tam Tô), Âu Dương Tu 欧阳修, Vương An Thạch 王安石,
Tăng Củng 曾巩.
Trong
đó, Hàn Dũ và Liễu Tông Nguyên là lãnh tụ của phong trào cổ văn thời Đường. Âu
Dương Tu và Tam Tô, 4 người này là nhân vật chủ chốt của phong trào cổ văn thời
Tống. Còn Vương An Thạch, Tăng Củng là nhân vật đại biểu của văn học Lâm Xuyên 临川.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 13/7/2015
Nguồn
CỔ HÁN NGỮ TỐC THÀNH ĐỘC BẢN
古汉语速成读本
Biên soạn: Lưu Khánh Nga 刘庆俄
Trung Hoa thư cục, 2005
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật