NGUỒN GỐC TẬP QUÁN VẤN KHĂN TRẮNG TRÊN ĐẦU
VÙNG TỨ XUYÊN
Trước
đây, người dân vùng nông thôn Tứ Xuyên 四川
không thích đội mũ, trên đầu họ luôn vấn khăn trắng. Bất kể là nam hay nữ, già
hay trẻ, xuân hạ thu đông bốn mùa quanh năm đều như thế. Theo truyền thuyết, tập
quán này bắt nguồn từ việc để tang cho Chư Cát Lượng 诸葛亮 (1) lưu truyền lại.
Chư Cát
Lượng hết lòng vì nước, yêu mến bách tính, luôn mang lại cho họ những điều tốt
đẹp. Nhân đó, khi Chư Cát Lượng bắc phạt trung nguyên, vì quá sức nên đã ngã bệnh.
Tin Chư Cát Lượng qua đời trong quân truyền đến Thành Đô 成都, nhân dân vùng Tứ Xuyên không ai là không bi thương,
nhà nhà đều để tang ông như để tang cho cha mẹ.
Lúc bấy
giờ, mọi người tự động để tang, không có thời gian quy định thống nhất, cũng
không biết để tang bắt đầu từ ngày nào đến ngày nào.
Ngày đầu
tiên nhận tin dữ bắt đầu để tang, có người đội khăn trước, có người đội khăn
sau, người trước người sau cùng tranh nhau để tang, và cũng không ai chịu lấy
xuống trước, bởi mọi người đều yêu quý và tỏ lòng hoài niệm Chư Cát Lượng.
Nhưng khi ra đồng làm việc, đội khăn trên đầu bất tiện, có người đã nghĩ ra một
cách, khi làm việc đem khăn trắng vấn trên đầu, những người khác trông thấy
cách này rất tiện nên cũng bắt chước vấn theo. Như vậy, mọi người hàng ngày làm
việc, khăn trắng hàng ngày cũng được vấn trên đầu. Lâu dần trở thành tập quán.
Về sau,
mọi người cảm thấy vấn khăn trắng trên đầu không chỉ biểu thị lòng hoài niệm
Chư Cát Lượng, mà còn có công dụng thực tế. Mùa hạ ngăn nắng, mùa đông giữ ấm,
có tác dụng như chiếc mũ. Và như vậy khăn trắng luôn ở trên đầu, tập quán này
được truyền lại từ đời này sang đời khác.
Chú của người
dịch
1- Về tên của Chư Cát Lượng
Với
chữ 诸
-
Trong Hán Việt tự điển của Thiều Chửu
chỉ có âm “Chư ”. (trang 630)
-
Trong Từ điển Hán Việt văn ngôn dẫn chứng
của Nguyễn Tôn Nhan cũng chỉ có âm “Chư ”. Và ở
nét nghĩa số 11 ghi rằng: Họ người (Chư Cát Lượng 诸葛亮, tức Khổng
Minh đời Tam quốc). (trang 1339)
-
Trong Khang Hi tự điển 康熙字典 có các âm đọc
như sau:
*
Đường vận 唐韻, Quảng vận 廣韻 phiên thiết là
“chương ngư” 章魚.
Tập vận 集韻, Loại thiên 類篇, Vận hội 韻會, Chính vận 正韻 đều có phiên
thiết là “ chuyên ư” 專於, đọc như chữ 渚 nhưng bình thanh. Âm đọc này có nhiều nét nghĩa,
trong đó có nét nghĩa là họ kép.
Hựu phức tính. “Hán thư” hữu Chư Cát Phong. “Tam quốc chí” hữu Chư
Cát Lượng.
又複姓. “漢書” 有諸葛豐. “三國志” 有諸葛亮.
(Họ
kép. Trong “Hán thư” có Chư Cát Phong. “Trong “Tam quốc chí” có Chư Cát Lượng)
* Quảng vận 廣韻 phiên thiết là “chính xa” 正奢 . Tập vận 集韻 phiên thiết là “chi xa” 之奢, đều có âm là 遮
(già), cũng là một họ.
*
Tự vựng 字彙 phiên thiết là “thường như” 常如,
“chiêm thư” 詹諸 tức con ễnh ương.
(Hán
ngữ đại từ điển xuất bản xã, 2003, trang 1146, 1147).
Như
vậy tên gọi đúng của nhân vật là Chư Cát Lượng, nhưng mọi người quen đọc là Gia
Cát Lượng.
Huỳnh Chương Hưng
Quy
Nhơn 14/6/2015
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật