HỒN QUÊ THEO NGỌN MÂY TẦN
XA XA (2236)
Mây Tần: Hàn Dũ 韩愈trong bài Tả thiên chí Lam Quan thị điệt tôn Tương 左迁至蓝关示侄孙湘 viết rằng:
Nhất phong triêu tấu cửu trùng thiên
Tịch biếm Triều Dương lộ bát thiên
Dục vị thánh minh trừ tệ sự
Khẳng tương suy hủ tích tàn niên
Vân hoành Tần lĩnh gia hà tại
Tuyết ủng Lam Quan mã bất tiền
Tri nhữ viễn lai ưng hữu ý
Hảo thu ngô cốt chướng giang biên
一封朝奏九重天
夕贬潮阳路八天
欲为圣明除弊事
肯将衰朽惜残年
云横秦岭家何在
雪拥蓝关马不前
知汝远来应有意
好收吾骨瘴江边
Buổi sớm dâng thư can gián lên triều đình
Buổi chiều đã bị biếm đến Triều Dương xa ngàn dặm
Vốn muốn vì thánh minh thanh trừ những việc tệ hại
Sao lại tiếc ngày tháng về chiều của tâm thân già yếu
này
Mây giăng nơi Tần Lĩnh, không biết nhà ta ở phương nào
Tuyết rơi dày cả Lam Quan, ngựa cũng không chịu tiến
lên
Cháu từ nơi xa đến đi cùng là có ý, biết ta đi lần này
lành ít dữ nhiều
Cháu chuẩn bị thu nhặt hài cốt của ta nơi vùng đất bên
sông đầy chướng khí này
http://www.exam58.com/thydsj/241.html
Đoái trông
muôn dặm tử phần
Hồn quê theo
ngọn mây Tần xa xa
(“Truyện Kiều” 2235 – 2236)
Mây tần: Câu thơ của Hàn Dũ: “Vân hoành Tần lĩnh gia hà tại?”
nghĩa là “Mây vắt ngang qua núi Tần Lĩnh không biết nhà ta ở đâu?” Do đó mây Tần có nghĩa là nhớ nhà.
(Đào Duy Anh: “Từ điển Truyện Kiều”, nxb Khoa học xã hội,
Hà Nội – 1989)
Trong “Kim Vân Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích,
ghi rằng:
Đường Hàn Dũ di Hàn Tương thi vân: Vân hoành
Tần lĩnh gia hà tại, tuyết ủng Lam quan mã bất tiền.
唐韓愈遺韓相詩云: 雲橫秦嶺家何在雪擁藍關馬不前
(Sách
Đường: Thơ Hàn Dũ đưa cho Hàn Tương có câu: Trông mây Tần lĩnh nhà đâu tá, tuyết
phủ Lam quan vó ngựa chồn.)
(Sài Gòn: nxb Sống Mới, 1960)
Xét: “Mây Tần” ở câu 2236 với ý nhớ nhà, xuất xứ từ bài Tả thiên chí Lam Quan thị điệt tôn Tương 左迁至蓝关示侄孙湘 của Hàn Dũ 韩愈.
Trong “Tư liệu Truyện Kiều - Bản Duy Minh Thị 1872” do GS Nguyễn Tài Cẩn
phiên Nôm, câu 2235 là:
Đoái THƯƠNG nuôn dặm tử phần
(Nxb Đại học quốc gia Hà Nội, 2002)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 05/01/2021