Dịch thuật: Gương nga vằng vặc đầy song (173) ("Truyện Kiều")

GƯƠNG NGA VẰNG VẶC ĐẦY SONG (173)

          Nguyên Chẩn 元稹thời Đường trong bài Ngạc Châu ngụ quán Nghiêm Giản trạch 鄂州寓馆严涧宅viết rằng:

Phụng hữu cao ngô, hạc hữu tùng

Ngẫu lai Giang ngoại kí hành tung

Hoa chi mãn viện không đề điểu

 Trần tháp vô nhân ức Ngoạ Long

Tâm tưởng dạ nhàn duy túc mộng

Nhãn khan xuân tận bất tương phùng

Hà thời tối thị tư quân xứ

Nguyệt nhập tà song hiểu tự chung

凤有高梧鹤有松

偶来江外寄行踪

花枝满院空啼鸟

尘塌无人忆卧龙

心想夜闲唯足梦

眼看春尽不相逢

何时最是思君处

月入斜窗晓寺钟

Chim phụng còn có cây ngô đồng cao, chim hạc có cây tùng để đậu

Riêng mình ngẫu nhiên nơi Giang ngoại gởi dấu chân phiêu bạt

Khắp sân hoa nở đầy cành, trên không vẳng tiếng chim kêu

Giường bụi không có người, ta nhớ đến Ngoạ Long

Lòng nghĩ đến đêm nhàn chỉ có trong giấc mộng

Mắt nhìn xuân đã hết mà chẳng được gặp nhau

Lúc nào là lúc nhớ đến bạn nhiều nhất đây

Trăng đã chênh chếch dòm song, chuông chùa sớm đã buông

          Bài thơ bộc lộ nỗi niềm của tác giả khi phải phiêu bạt khắp nơi, nhớ đến bạn, tự ví mình như Ngoạ Long, hoài tài bất ngộ.

http://www.exam58.com/tllsjx/5571.html?sa=X&ved=2ahUKEwjeo_rWkf3mAhVTM94KHZIrCUYQFjABegQICRAB

Gương nga vằng vặc đầy song

Vàng gieo ngấn nước, cây lồng bóng sân

(“Truyện Kiều” 173 –  174)

Gương nga: Mặt trăng, nghĩa là gương của Hằng Nga

(Đào Duy Anh: “Từ điển Truyện Kiều”, nxb Khoa học xã hội, Hà Nội – 1989)

Trong “Kim Vân Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích, ghi rằng:

          Bào Chiểu thi: nga mi tế châu lung, ngọc câu ánh ỷ song.

          鲍炤詩: 蛾眉蔽珠櫳玉鈎映綺窗

          (Thơ ngươi Bào Chiểu: mặt trăng như mày ngài khuất bóng rèm châu, như vòng ngọc soi vào cửa sổ)

(Sài Gòn: nxb Sống Mới, 1960)

Xét: Câu 173 trong “Truyện Kiều”, Nguyễn Du đã lấy ý từ câu “Nguyệt nhập tà song hiểu tự chung” của Nguyên Chẩn.

          - Bản “Kim Vân Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn, câu 173 này là:

Gương nga vằng vặc DÒM song

Và mượn câu thơ của Bào Chiểu “nga mi tế châu lung” giải thích là “mặt trăng như mày ngài”, như vậy là lúc trăng đang khuyết, cong như mày ngài. Theo ý riêng, như vậy sẽ không hợp với từ “vằng vặc” và ý câu dưới là “vàng gieo ngấn nước”.

- Bản “Tư liệu Truyện Kiều  - Bản Duy Minh Thị 1872” do GS Nguyễn Tài Cẩn phiên Nôm, câu 173 này là:

Gương nga VẠNH VẠNH đầy song

                                                     (Nxb Đại học quốc gia Hà Nội, 2002)

                                                                   Huỳnh Chương Hưng

                                                                   Quy Nhơn 21/01.2020