Dịch thuật: "Vô tự bi" ở Thái sơn do ai lập

“VÔ TỰ BI” Ở THÁI SƠN DO AI LẬP

          Trước cửa miếu Ngọc Hoàng 玉皇 trên đỉnh Ngọc Hoàng玉皇 ở Thái sơn 泰山 tỉnh Sơn Đông 山东 có một tấm bia. Bia cao khoảng 6m, rộng khoảng 1,2m, dày khoảng 0,9m. Đỉnh bia đậy một tấm đá màu hoàng bạch, mặt bia không có văn tự. Đó chính là tấm bia thuần phác cổ xưa, ngàn năm nay vẫn luôn được mọi người tranh nghị.
          Quanh tấm bia này, tiêu điểm tranh luận của mọi người là rốt cuộc ai là người dựng nên. Trong Sử kí – Tần Thuỷ Hoàng bản kỉ 史记 - 秦始皇本纪 có ghi:
          Thướng Trâu Dịch sơn, lập thạch, dữ Lỗ chư Nho sinh nghị, khắc thạch tụng Tần đức. Nghị phong thiện vọng tế sơn xuyên chi sự. Nãi toại thướng Thái sơn, lập thạch phong từ.
          邹峄山, 立石, 与鲁诸儒生议, 刻石颂秦德. 议封禅望祭山川之事. 乃遂上泰山, 立石, 封词
          (Lên núi Trâu Dịch, lập bia, cùng Nho sinh đất Lỗ luận bàn, khắc đá ca tụng công đức nhà Tần. Bàn việc phong thiện vọng tế sơn xuyên. Rồi lên Thái sơn, lập bia, phong chữ)
          Từ những ghi chép này, có thể thấy Tần Thuỷ Hoàng xác thực từng tại Thái sơn ở Sơn Đông lập qua một tấm bia. Cho nên hai thời Minh Thanh đã có không ít người phụ hội cho rằng tấm bia đó là do Tần Thuỷ Hoàng lập. Thế thì, “vô tự bi” ở Thái sơn có đúng là do Tần Thuỷ Hoàng lập? Nghiên cứu kĩ chúng ta có thể phát hiện thuyết này nhiều chỗ hở. Đầu tiên, trong Sử kí – Tần Thuỷ Hoàng bản kỉ 史记 - 秦始皇本纪 nói tấm bia mà Tần Thuỷ Hoàng lập ở Thái sơn là tấm bia có chữ, chứ không phải là tấm bia mà chúng ta hiện nay không thấy chữ nào. Có lẽ có người sẽ nói tấm bia đó vốn có chữ, chỉ là do bởi trải qua cả ngàn năm gió dập mưa mài, chữ bị mòn hết mà thôi. Nhưng, hiện tại nhìn thấy, “vô tự bi” hiện tồn hoàn toàn không bị phong hoá nghiêm trọng như người ta tưởng tượng. Vả lại, tấm bia đó vào đời Tống đã được gọi là “vô tự bi” rồi. Bia mà do Tần Nhị Thế lập, đời Tống còn có thể nhận ra được 146 chữ. Nếu “vô tự bi” quả thực do Tần Thuỷ Hoàng lập, thế thì đến đời Tống mà bị bào mòn đến mức một chữ cũng không còn thì bất luận như thế nào cũng không thể.
          Xem ra, “vô tự bi” ở Thái sơn quả thực không phải là do Tần Thuỷ Hoàng lập. Thế thì ai lập? Có người lại đề xuất một suy đoán khác, cho rằng do Hán Vũ Đế thời Tây Hán lập. Năm Nguyên Phong thứ 2, tức năm 109 trước công nguyên, Hán Vũ Đế lên Thái sơn, “Thái sơn chi thảo mộc diệp vị sinh, nãi linh nhân thướng thạch lập chi Thái sơn điên (1). Thượng toại đông tuần hải thượng, tứ nguyệt hoàn chí Phụng Cao, thướng Thái sơn phong” 泰山之草木叶未生, 乃令人上石立之泰山颠 (1). 上遂东巡海上, 四月还至奉高, 上泰山封 (Cây cỏ trên Thái sơn chưa ra lá, bèn sai người chuyển bia đá lên đỉnh Thái sơn. Rồi đi tuần về phía đông trên biển, tháng 4 về lại Phụng Cao, lên Thái sơn phong thiện). Hán Vũ Đế lập qua bia trên đỉnh Thái sơn là sự thực. Đồng thời, trong sử thư cũng có nói “lập thạch chi Thái sơn điên” 立石之泰山颠  (1) mà không nói rõ từng khắc chữ lên bia, điều này khớp với “vô tự bi” hiện tại. Cho nên rất có khả năng “vô tự bi” ở Thái sơn là do Hán Vũ Đế lập. Học giả Cố Viêm Vũ cuối đời Minh đầu đời Thanh cũng cho rằng “vô tự bi” là do Hán Vũ Đế lập. Nhưng, tại sao Hán Vũ Đế lại không khắc chữ lên bia để ca tụng văn trị võ công của ông? Hoá ra, theo sử liệu ghi chép, có một quy củ, tức nếu không phải là vị hoàng đế khai quốc thì không có tư cách khắc chữ trên bia ở Thái sơn. Hán Vũ Đế là người hùng tài đại lược lại cam tâm chịu ân hận một đời sao?
          Trước mắt, đại đa số học giả thiên về thuyết tấm bia ở Thái sơn là do Hán Vũ Đế lập, tuy vẫn còn một số bí ẩn chưa được giải. Muốn bí ẩn thiên cổ này được sáng rõ trong thiên hạ, thì còn cần phải đợi người đời sau tìm hiểu thêm.

Chú của người dịch
1- Ở đây là “lập thạch chi Thái sơn điên” 立石之泰山颠, ở trên lại là “thướng thạch lập chi Thái sơn điên” 上石立之泰山颠.

                                                       Huỳnh Chương Hưng
                                                       Quy Nhơn 12/10/2019

Nguyên tác Trung văn
THÁI SƠN VÔ TỰ BI THỊ HÀ NHÂN SỞ LẬP
泰山无字碑是何人所立
Trong quyển
TRUNG QUỐC VỊ GIẢI CHI MÊ
中国未解之谜
Tác giả: Hải Tử 海子
Trung Quốc Hoa Kiều xuất bản xã, 2013 
Previous Post Next Post