QUY
MÃ PHÓNG NGƯU
归马放牛
THẢ NGỰA TRÂU VỀ LẠI
RUỘNG ĐỒNG
Giải
thích:
thả chiến mã và trâu kéo xe về lại ruộng đồng để nuôi dưỡng, biểu thị không còn
chiến tranh. Ví với việc không dùng đến binh bị nữa.
Xuất xứ: Xuân Thu . Khổng Khâu 孔丘: Thượng thư – Vũ thành 尚书 - 武成
Thời Trụ Vương 纣王nhà Thương, Chu Vũ Vương 周武王 thống lĩnh đại quân tiến phát đến
đô thành của triều Thương là Triều Ca 朝歌, dọc đường người gia nhập thêm không ngừng, thậm chí binh
sĩ của đội quân Trụ Vương cũng mang theo vũ khí gia nhập đội quân phạt Trụ. Khi
đại quân đến Mục Dã 牧野ở phía nam Triều Ca, đã cử hành điển lễ thệ sư trang nghiêm.
Tiếng hô vang giận dữ của mấy vạn người vang động đến trời cao. Trụ Vương trong
thành nghe được, trong lòng run sợ, vội điều binh nghinh địch. Nhưng, tướng sĩ
triều Thương nhìn thấy ngày tàn của Trụ Vương đã đến, ai nấy đều không muốn liều
mình; còn đội quân của Chu Vũ Vương ai nấy đều hăng hái tranh đi đầu., có người
còn vừa ca vừa múa hớn hở ra trận. Cho nên, quân hai bên gặp nhau, đội quân của
Trụ Vương đã nhanh chóng tan rã.
Trụ
Vương thấy tình thế đã hết, biết nghĩa binh bắt được mình sẽ không tha, bèn mặc
áo ngọc lên Lộc đài 鹿台, tự thiêu mà chết.
Chu
Vũ Vương diệt xong triều Thương, khải hoàn trở về, lấy đất Hạo 镐(nay là phía tây nam thành phố
Tây An 西安Thiểm
Tây 陕西)
làm kinh đô, kiến lập triều Chu.
Nhân
vì chiến tranh kết thúc, không còn đánh nhau, Chu Vũ Vương tuyên bố “quy mã
phóng ngưu” 归马放牛,
để chúng kéo cày làm ruộng. Chu Vũ Vương lại đem lương thực trong kho phân phát
cho dân nghèo, cứu tế họ, cho thả tù nhân, để họ được tự do; lại đề xướng đạo đức,
trung nghĩa, hiếu liêm trong bách tính, đối với những người có công và có tài
năng lần lượt được phong quan gia tước. Từ đó thiên hạ yên định, bách tính cũng
an cư lạc nghiệp.
Chú
của người dịch
Thiên
Vũ thành 武成 trong Thượng thư 尚書 có ghi:
Duy nhất nguyệt Nhâm Thìn bàng tử phách, việt
dực nhật Quý Tị, Vương triêu bộ tự Chu, vu chinh phạt Thương. (Quyết tứ nguyệt,
tai sinh minh, vương lai tự Thương, chí vu Phong. Nãi yển vũ tu văn, quy mã vu
Hoá sơn chi dương, phóng ngưu vu Đào lâm chi dã, thị thiên hạ phất phục. ...)
惟一月壬辰旁死魄, 越翼日癸巳, 王朝步自周, 于征伐商. (厥四月哉生明, 王來自商, 至于丯. 乃偃武修文, 歸馬于華山之陽, 放牛于桃林之野, 示天下弗服. ...)
(Bản chữ
Hán theo “Kinh thư”, Trần Lê Sáng - Phạm
Kì Nam dịch chú. Nhà xuất bản Văn hoá thông tin Hà Nội, 2004)
(Tháng
Một ngày Nhâm Thìn, vừa mới qua ngày mồng 1, ngày hôm sau là ngày Quý Tị, từ
sáng sớm Chu Vũ Vương từ kinh đô nhà Chu xuất phát, đi chinh phạt nhà Thương.
(Tháng 4 hôm trăng vừa mới sáng, Chu Vũ vương từ kinh đô nhà Thương trở về, đến
ấp Phong. Bèn cho đình chỉ vũ bị, thi hành văn giáo, thả ngựa ở phía nam Hoá
sơn, thả trâu nơi cánh đồng Đào lâm, hướng đến thiên hạ biểu thị không dùng đến
chúng nữa ...)
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 31/12/2018
Nguyên tác Trung văn
QUY MÃ PHÓNG NGƯU
归马放牛
TRUNG QUỐC THÀNH NGỮ
CỐ SỰ TỔNG TẬP
中国成语故事总集
(tập 1)
Chủ biên: Đường Kì 唐麒
Trường Xuân – Thời đại
văn nghệ xuất bản xã, 2004
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật