Dịch thuật: Trâu vàng diệt Thục

TRÂU VÀNG DIỆT THỤC

          Tần Huệ Vương 秦惠王 còn gọi là Tần Huệ Văn Vương 秦惠文王, vị quốc quân nước Tần thời Chiến Quốc, con của Tần Hiếu Công 秦孝公. Khi xưng Tần Huệ Vương, ông là vị vương đầu tiên của nước Tần. Vào năm 325 trước công nguyên, ông hạ lệnh phế bỏ xưng hiệu “Công”, đổi xưng là “Vương”, đồng thời cải nguyên là Canh Nguyên 更元 nguyên niên, cho nên gọi ông là “Tần Huệ Vương” mà không gọi là “Tần Huệ Công”.
          Thời Chiến Quốc, nước Tần thông qua biến pháp của Thương Ưởng 商鞅, quốc lực phú cường, nhanh chóng trở thành một trong thất hùng thời Chiến Quốc. Để tranh hùng cùng 6 nước, Tần Huệ Vương không ngừng thôn tính các nước nhỏ. Sau khi đoạt lại Hà Tây 河西, lại tăng cường tấn công nước Thục (nay là phía tây Tứ Xuyên 四川).
         “Thục đạo nan, nan vu thướng thanh thiên” 蜀道难, 难于上青天(1) (đường đến đất Thục khó, khó hơn lên trời). Luận về binh lực, nước Thục thua xa nước Tần, nhưng nhờ địa thế hiểm yếu, nếu binh lực tập trung ách thủ hiểm quan, thì “nhất phu đương quan, vạn phu mạc khai” 一夫当关, 万夫莫开 (2) (một người giữ cửa quan, vạn người không mở được). Cho dù quân địch công nhập, cũng bị chặn trước tuyệt sau. Cho nên nước Tần mấy lần đánh, mấy lần đều thất bại, hao tổn nhiều binh tướng, vẫn khó mà thông qua được Tần lĩnh 秦岭.
          Vì việc đó mà Tần Huệ Vương ăn không ngon ngủ không yên, nhiều lần đích thân đi quan sát địa hình, dò thăm hư thực nước Thục, cuối cùng đã hiểu ra.
          Ngày hôm sau, quân Tần ngừng tấn công quân Thục. Quân Thục sợ bị tập kích nên không dám xem thường, vẫn canh giữ cửa quan nghiêm túc. Sau nửa tháng, quân Thục trên dưới bàn luận một sự việc lạ, nói rằng tại một nơi hiểm trở cách quan ải quân Thục không xa lắm có một con trâu vàng, con trâu này khi đại tiện ra toàn là vàng. Tin này nhanh chóng truyền đến chỗ quốc quân nước Thục, quốc quân nước Thục nửa tin nửa ngờ, sai tâm phúc đi dò la.
          Tên tâm phúc đến xem, quả nhiên đúng như vậy: Một con trâu đá lớn gấp 3 con bò đứng bên đường, dưới mặt đất phía sau có mấy mẩu vàng. Tên tâm phúc nhặt mấy mẩu vàng này rồi vội phi nhanh ngựa về cung dâng lên quốc quân.
          Quốc quân nước Thục đang u sầu vì quốc khố trống rỗng, nghe được tin vui này, lòng như nở hoa, bèn gác lại việc đề phòng các nước khác, lập tức sai một đội quân đến nơi đó canh giữ, đồng thời dùng một số lượng lớn nhân lực, vật lực, gặp núi thì mở đường, gặp sông thì bắt cầu, khiến đường khó đi trở thành đường dễ đi, tu sửa thành một con đường vận chuyển đến đô thành. Trâu vàng cuối cùng chuyển đến cung nước Thục một cách thuận lợi.
          Quốc quân nước Thục nôn nóng muốn thấy trâu đại tiện ra vàng, nhưng đợi mãi mà chẳng thấy vàng đâu. Ông ta nghi ngờ, đi vòng quanh trâu mấy vòng, tức giận hỏi tên tâm phúc:
          - Sao trâu không đại tiện ra vàng?
          Tên tâm phúc run rẩy đáp rằng:
          - Khải bẩm đại vương, thần quả thực cũng không biết.
          Quốc quân cả giận:
          - Nhà ngươi báo láo quân tình, trêu cợt quả nhân. Người đâu? Đem hắn ra chém.
          Quốc quân vừa dứt lời, vệ sĩ vội tiến vào bẩm báo:
          - Quân Tần đã đến dưới thành rồi.
          Quốc quân kinh hãi, trong cung phút chốc loạn lên.
          Hoá ra là, Tần Huệ Vương sau khi quan sát địa hình cảm thấy đánh mạnh không được, phải dùng mưu trí. Khi nghe được tin nước Thục binh ít lực yếu, quốc quân lại dốc lòng cầu phú, liền sai người bí mật đục chế ra một con trâu đá to lớn, ngầm vận chuyển đến nơi hiểm trở nhất của nước Thục, lén để mấy mẩu vàng dưới đất, sau đó bảo bộ hạ phao tin khắp nơi, gạt quốc quân nước Thục sập bẫy. Như vậy, phía trước là nước Thục mở đường vận chuyển “trâu”, phía sau quân Tần ngầm đi theo. Khi trâu đã được chuyển đến đô thành nước Thục, thì quân Tần đương nhiên cũng đã theo tới nơi.

Tư liệu bổ sung
          Tư Mã Thác 司马错là vị tướng nổi tiếng của nước Tần thời Chiến Quốc. Theo truyền thuyết, Tư Mã Thác là tổ tiên của sử học gia Tư Mã Thiên 司马迁. Lúc Tần Huệ Văn Vương tại vị, Ba Thục phát sinh chiến loạn, Tần Huệ Vương định nhân thời cơ này đánh Thục, nhưng lúc bấy giờ nước Hàn phát binh xâm nhập nước Tần. Tần Huệ Vương không biết phải tấn công nơi nào trước. Đại tướng nước Tần là Trương Nghi 张仪 yêu cầu đánh nước Hàn trước, nhưng Tư Mã Thác lại bảo cần tập trung lực lượng đánh nước Thục, ông cho rằng thời cơ đánh nước Hàn chưa chín muồi, sẽ dẫn đến chư hầu liên hợp đánh Tần, còn đánh nước Thục, chiếm cứ được địa thế có lợi sẽ tạo điều kiện thuận lợi để sau này đánh nước Sở. Cuối cùng Tần Huệ Vương bỏ chủ trương của Trương Nghi, tán đồng ý kiến của Tư Mã Thác, phát động tấn công nước Thục.

Chú của người dịch
1- Câu này trong bài Thục đạo nan蜀道难 của Lí Bạch 李白. Trong nguyên tác thiếu chữ ‘chi’ .
Thục đạo chi nan, nan vu thướng thanh thiên.
蜀道之难, 难于上青天.
2- Câu này cũng trong bài Thục đạo nan.

                                                        Huỳnh Chương Hưng
                                                        Quy Nhơn 26/7/2018

Nguyên tác Trung văn
KIM NGƯU DIỆT THỤC
金牛灭蜀
Trong quyển
TRUNG QUỐC LỊCH SỬ CỐ SỰ
中国历史故事
Biên soạn: Sơ Dương Tả Tả 初阳姐姐
Trường Xuân: Cát Lâm văn sử xuất bản xã, 2015
Previous Post Next Post