NHỮNG QUY ĐỊNH CỦA CHU
HI ĐẶT RA CHO HỌC TRÒ.
1- Nghiêm cẩn
tiến hành nghi lễ vào ngày mùng 1 và ngày rằm
Rạng
sáng hôm đó, người trực nhật sẽ chủ quản việc đánh mõ. Đánh lần đầu, mọi người
thức dậy, đánh răng, rửa mặt, vấn tóc, chải đầu, mặc quần áo, đội mũ. Đánh lần
thứ 2. mọi người đều mặc trang phụ chính thức, hoặc trang phục màu trắng; đăng
đường; vị sư trưởng dẫn học trò đến trước tượng Khổng Tử bái 2 lần, thắp hương;
sau đó lại bái một lần nữa rồi lui. Sư trưởng đứng vào hướng tây nam, người lớn
tuổi nhất trong các học trò sẽ đưa mọi người theo thứ tự lần lượt hướng về hướng
đông bắc tái bái, sư trưởng sẽ nâng họ dậy; người lớn tuổi trong đám học trò sẽ
đọc lời phát biểu, hoàn tất, lại tái bái; sư trưởng vào nhà trong, các học trò
theo thứ tự lần lượt tái bái, thoái lui, ai nấy về chỗ của mình.
2- Ngày thường
đi đứng nằm ngồi phải cung kính
Cư trú
phải có địa điểm cố định, ngồi trên chiếu phải theo thứ tự tuổi tác. Phàm khi
ngồi, thân thể nhất định phải ngay thẳng đoan chính, không được duỗi chân, tì dựa,
tréo chân, rung đùi. Khi đi ngủ, phải sau trưởng bối. Lúc ngủ không được nói
chuyện. Khi học hoặc đọc sách, không được ngủ.
3- Đi lại phải
trang nghiêm
Lúc đi,
bước đi phải từ tốn, lúc đứng phải nắm tay. Phải để trưởng bối đi trước, không
được quay lưng lại với người được tôn trọng. Không được giẫm lên ngạch cửa,
không được tựa cột cửa.
4- Nói năng phải
nghiêm cẩn
Khi nói
năng phải thận trọng, nên nói những lời thành tín, ngữ khí phải cung kính, không được tuỳ tiện, không được nói bừa,
không được bỡn cợt, ồn ào. Không được chê khen chỗ mạnh yếu của người khác, và
nói những lời thô tục vô ích.
5- Dung mạo phải
trang trọng
Dung mạo
nhất định phải trang trọng, không thể khinh suất, không được thô lỗ ngạo mạn,
không được dễ dàng biểu lộ sự vui buồn giận ghét.
6- Áo mũ phải
chỉnh tề sạch sẽ
Không được
ăn mặc quần áo kì dị loè loẹt, cũng không được ăn mặc quần áo cũ rách xuề xoà.
Cho dù lúc rảnh rỗi cũng không ở trần phô bày thân thể, cho dù lúc nóng nhất
cũng không được bỏ giày bỏ tất.
7- Ăn uống phải
chừng mực
Không
được ăn quá no, không được tham món ngon. Ăn uống nhất định phải đúng giờ. Đừng
xấu hổ khi ăn cơm thô. Không phải ngày lễ ngày tết và không được sư trưởng cho
phép thì không được uống rượu. Khi uống không được quá ba li, không được uống
say.
8- Đọc sách phải
chuyên tâm
Khi đọc
sách phải có thái độ nghiêm túc siêng năng, đọc đi đọc lại nhiều lần. Sau khi đọc
nhiều lần mà chưa thuộc thì đọc lại đến khi thuộc mới thôi. Đọc chưa đến số lần
cần đọc mà đã thuộc, thì cũng đọc cho đủ số lần đặt ra mới dừng. Khi đọc thuộc
một quyển nào đó mới chuyển sang đọc quyển khác, không tham đọc nhiều. Nếu
không phải là sách thánh hiền thì không đọc, nếu văn chương không có ích thì
cũng không nên xem. Khi viết dùng thể chữ khải, phải nghiêm cẩn, không được qua
loa, không được nghệch ngoạc.
9- Xưng hô phải
theo tuổi tác.
Với một
người lớn tuổi nên xưng là X bá, X thúc; nếu người lớn hơn khoảng 10 tuổi thì gọi
là X huynh; nếu tuổi tác ngang nhau thì gọi bằng tên tự. Khi viết thư cũng như
thế.
10- Khi hội kiến
Phàm có
khách đến gặp sư trưởng, trước tiên mời họ vào ngồi, người trực nhật đánh mõ
báo hiệu, các học trò mặc lễ phục, đăng đường, lần lượt theo thứ tự vái chào, rồi
đứng hầu một bên, khi sư trưởng cho phép lui mới được lui. Nếu khách muốn gặp
người nào đó trong số các học trò thì đợi sau khi hội kiến sư trưởng xong, người
đó đến chỗ khách để hội kiến. Nếu không phải người như mình thì không được thân
cận suồng sã.
Huỳnh
Chương Hưng
Quy Nhơn 09/3/2017
Nguồn
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật