CÂU CHUYỆN “NGOẠ TÂN THƯỜNG ĐẢM”
Năm 494
trước công nguyên, Ngô Vương Phù Sai 夫差 đem binh đánh nước
Việt, phút chốc vây khốn đô thành Cối Kê 会稽.
Việt Vương Câu Tiễn 勾践 bị bức phải cầu hoà. Ngô Vương đồng ý lui quân, nhưng
yêu cầu Câu Tiễn phải đưa vợ đến nước Ngô làm nô bộc cho Phù Sai.
Câu Tiễn
đến nước Ngô, nhưng chưa hề quên chí phục quốc. Phù Sai cho hai vợ chồng ở
trong một gian nhà đá, bảo Câu Tiễn nuôi ngựa. Mỗi khi Phù Sai ngồi xe ra đi,
Câu Tiễn dắt ngựa cho Phù Sai, nét mặt lộ vẻ thuận tùng, lấy được sự tín nhiệm
của Phù Sai. Phù Sai cho rằng Câu Tiễn thật lòng quy thuận, cuối cùng sau 3
năm, phóng thích Câu Tiễn về lại nước.
Sau khi
về nước, Câu Tiễn sợ cuộc sống an dật sẽ làm tiêu ma hùng tâm báo thù rửa nhục,
nên đã phá bỏ chiếc giường êm, vất bỏ chăn nệm ấm, thay vào đó là chất củi chất
cỏ vừa cứng vừa thô ráp để nằm. Câu Tiễn còn treo trong phòng một túi mật đắng,
lúc ăn cơm hoặc khi đi ngủ đều nếm qua, để vị đắng nhắc nhở bản thân mình,
không được quên nỗi sỉ nhục và bài học giáo huấn của quá khứ, và cũng khích lệ
tinh thần, để cai trị tốt đất nước.
“Thập
niên sinh tụ, thập niên giáo huấn” 十年生聚, 十年教训 (1), trải qua một thời gian dài tích trữ nhân lực vật lực,
dạy dỗ huấn luyện và vũ trang cho bách tính, cuối cùng nước Việt mạnh lên. Năm
473 trước công nguyên, nước Việt tiêu diệt nước Ngô, Ngô Vương Phù Sai tự sát.
Chú của người
dịch
1- Câu này xuất phát từ Tả Truyện – Ai Công nguyên niên 左传 - 哀公元年:
Ngô
Vương Phù Sai đánh bại Việt Vương ở Phu Tiêu 夫椒.
Việt Vương sai Đại phu Văn Chủng 文种 đi cầu hoà. Ngô
Vương sắp đồng ý, Ngũ Viên 伍员 ra sức can ngăn. Ngô
Vương không nghe. Ngũ Viên
Thoái nhi cáo nhân viết: ‘Việt thập niên
sinh tụ, nhi thập niên giáo huấn, nhị thập niên ngoại, Ngô kì vi chiểu hồ!’
退而告人曰: ‘越十年生聚, 而十年教训, 二十年外, 吴其为沼乎!’
(Lui về
nói với người ta rằng: ‘Nước Việt mười năm tích trữ nhân lực tài lực, mười năm
giáo dục huấn luyện bách tính, ngoài hai mươi năm, nước Ngô sẽ biến thành ao hồ
hết!’)
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 02/02/2017
Nguồn
VĂN NGÔN VĂN TOÀN GIẢI
文言文全解
Chủ biên: Thẩm Diễm Xuân 沈艳春
Đô
Hưng Đông 都兴东
Hà
Thục Quyên 何淑娟
Cát Lâm Đại học xuất bản xã, 2003.
Thư Mục:
Nghiên Cứu - Dịch Thuật