10- ĐI SỨ TÂY NAM
VỖ YÊN BA THỤC
Thời Hán, biên cảnh tây nam cũng luôn không yên ổn. Do bởi
thế lực Hung nô phương bắc lớn mạnh, thường quấy nhiễu. triều đình không có dư
binh lực và tài lực, cho nên đối với dân tộc thiểu số phía tây nam luôn không
có hành động quân sự nào lớn.
Di 夷 tây nam vào thời Hán là chỉ các tiểu quốc vùng Ba
Thục 巴蜀 (nay là Quý Châu 贵州, Tứ Xuyên 四川, Vân Nam 云南). Những
tiểu quốc này, thế lực không lớn, không gây những quấy nhiễu lớn. Đối với những
tiểu quốc phía tây nam, Hán Vũ Đế 汉武帝luôn không dùng đến vũ lực, mà là chọn sứ giả
dùng phương pháp hoà bình để giải quyết.
Sớm vào năm Nguyên Quang 元光thứ 5 (năm 130 trước công
nguyên), Hán Vũ Đế phái Đường Mông 唐蒙đi sứ Nam Việt 南越. Đến mùa thu, Đường Mông trở
về gặp Vũ Đế, báo cáo tình hình khảo sát và cách nghĩ của mình.
Đường Mông nói rằng:
-Tâu bệ hạ, thần lần này đến Nam Việt, đã có không ít kiến
thức.
Vũ Đế gật đầu, nói rằng:
-Có tình hình và cách nghĩ gì, khanh cứ mạnh dạn nói ra.
-Lần này đến Nam Việt, thấy Nam Việt vương thực tế là mượn
danh nghĩa của hoàng thượng lập uy vọng của mình. Nếu hoàng thượng muốn thu phục
Nam Việt, phải đi một đoạn đường rất dài, đường thuỷ thì nhiều, đường bộ thì hiểm
trở, suốt cả chặng gian nan hiểm trở khó đi. Như vậy, sĩ binh của chúng ta nhất
định phải chịu khổ nhọc, lại thêm lương thảo của chúng ta cung ứng không kịp, e
rằng không nắm được thắng lợi chắc chắn.
Vũ Đế gật đầu tán đồng:
-Được, tiếp tục nói đi.
Đường Mông nói tiếp:
-Nước Dạ Lang 夜郎phụ cận Nam Việt 南越,
có hơn 10 vạn tinh binh, nếu chúng ta trước tiên mở một con đường thông đến Dạ
Lang, chinh phục nước Dạ Lang, sau đó mượn binh lực của nước Dạ Lang đi đánh
Nam Việt, như vậy, nắm chắc được thành công hơn.
Những lời của Đường Mông lọt vào tim của Vũ Đế. Vũ Đế nằm mộng
cũng muốn đem đất phía tây nam quy nạp về bản đồ của mình.
Vũ Đế lập tức đồng ý phương án mà Đường Mông đề xuất, đề bạt
Đường Mông làm Trung lang tướng 中郎将, cấp cho hơn 1000 binh sĩ, lệnh cho Đường
Mông thống lãnh hơn 1 vạn người bổ sung, từ Trường An 长安xuất phát, tiến thẳng đến
biên tái phía tây nam, biên quan của Ba Thục.
Đường Mông đến biên tái phía tây nam, trưng phát dân công
quận Ba Thục, tu sửa đường xá. Mấy vạn dân công phải vào trong rừng sâu, vì lao
lực và ôn dịch khiến nhiều người mất mạng, nhiều dân công chịu không nỗi, nghĩ
đến cách bỏ trốn.
Để sửa thông đường, hoàn thành sứ mệnh, Đường Mông đối với
những người bỏ trốn, ông dùng hình phạt tàn khốc, khiến tiếng than oán khắp nơi,
bách tính địa phương cảm thấy kinh sợ.
Tin tức truyền đến Vũ Đế, Vũ Đế quyết định phái một người
có năng lực đi đến tây nam làm công tác vỗ yên.
Ông chọn trúng Tư Mã Tương Như 司马相如.
Tư Mã Tương Như vốn chỉ là một thư sinh nghèo, từng cùng khốn
bất đắc chí, lưu lạc đến Thành Đô 成都. Có phú ông Trác Vương Tôn 卓王孙thấy
Tư Mã Tương Như nói năng hơn người, học thức rộng, bèn thu nhận cho lưu lại
trong nhà. Tư Mã Tương Như hàng ngày cùng chủ nhân nghiên cứu thảo luận học vấn, có lúc đánh đàn, sống một cuộc sống kí sinh.
Không ngờ, tiếng đàn của Tư Mã Tương Như đã đánh động trái
tim của Trác Văn Quân 卓文君, con gái Trác Vương Tôn. Chồng của Trác Văn
Quân vừa mới qua đời, đối với tài hoa của Tư Mã Tương Như, Trác Văn Quân vô
cùng ngưỡng mộ. Hai người mới gặp nhau đã có cảm tình, lập tức ngay trong đêm
tư bôn. Hai người trở về quê của Tư Mã Tương Như, mở một tiệm rượu để bán. Tiểu
thư Trác Văn Quân cùng thư sinh nghèo Tư Mã Tương Như “cửu án tề mi” 举案齐眉tương
thân tương ái. Chuyện tình này thành giai thoại, hai người trở thành nhân vật nổi
danh một thời.
Về sau, Tư Mã Tương Như dựa vào tài hoa mà làm quan. Ông viết
không ít từ phú ca tụng hoàng đế, được Vũ Đế tán thưởng. Lần này, Vũ Đế phái ông đi sứ Tây Nam.
Tư Mã Tương Như sau khi đến tây nam, đi thăm các tiểu quốc,
tiến hành công tác vỗ yên bách tính. Do bởi thanh danh và tài hoa của ông nên
đã được người dân nơi đó yêu thích, hoá giải được nhiều mâu thuẫn. Các tiểu quốc
như Dạ Lang 夜郎, Cung 邛, Tạc 筰, Thục 蜀 lần lượt hướng đến triều Hán dâng biểu xưng thần.
Qua hơn mười mấy năm. tình hình các nước phía tây nam lại phát sinh biến hoá mới.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 05/01/2025
Nguồn
TƯ MÃ THIÊN
司马迁
Tác giả: Đặng
Tương Tử 邓湘子
Triết Giang thiếu niên nhi đồng xuất bản xã, 2006.