想翹金又萬分憂煩
叮嚀誓願良緣
玉堂金馬現前何人
萍蓬漂泊可憐
余榮她却風塵流離
Tự tùng bình bộ thanh vân,
Tưởng Kiều, Kim hựu vạn phân ưu
phiền.
Đinh ninh thệ nguyện lương duyên,
Ngọc đường Kim mã hiện tiền hà
nhân?
Bình bồng phiêu bạc khả lân,
Dư vinh, tha khước phong trần lưu li.
Huỳnh Chương Hưng
Quy Nhơn 27/12/2024
Tạm dịch từ sáu câu trong “Truyện
Kiều” của Nguyễn Du
Kim từ nhẹ bước thanh vân,
Nỗi nàng càng nghĩ xa gần càng
thương.
Ấy ai dặn ngọc thề vàng,
Bây giờ Kim mã Ngọc đường với ai?
Ngọn bèo chân sóng lạc loài,
Nghĩ mình vinh hiển, thương người
lưu li.
(câu 2867– 2872)
( “Từ điển Truyện Kiều” của Đào
Duy Anh)
Bản dịch sang Trung văn của Hoàng
Dật Cầu 黄軼球
又說金重自躡足青云
想念翠翹, 日曾煩悶
“和你金石盟心
今日誰共享, 金馬玉堂恩蔭?
不料梗断蓬飄
我已成名, 你在天涯受困.”
Hựu thuyết Kim Trọng tự nhiếp túc
thanh vân,
Tưởng niệm Thuý Kiều, nhật tăng
phiền muộn.
“Hoà nễ kim thạch minh tâm,
Kim nhật thuỳ cộng hưởng, Kim mã
Ngọc đường ân ấm?
Bất liệu ngạnh đoạn bồng phiêu,
Ngã dĩ thành danh, nễ tại thiên nhai thụ khốn.”
(In tại
nhà in Nhật báo Giải phóng, 1976)
Bình bộ thanh vân 平步青雲:
trong phút chốc vững vàng bước lên mây xanh.
Thanh
vân 青雲/青云: Mây xanh. Trong Sử kí – Phạm Thư Sái Trạch
liệt truyện 史记 - 范雎蔡泽列传 có ghi:
Phạm
Thư 范雎 tự
là Thúc 叔, người
nước Nguỵ, thường du thuyết chư hầu hi vọng Nguỵ Vương trọng dụng, nhưng vì nhà
nghèo, tự mình không có cách nên đã đến làm việc tại nhà Trung đại phu nước Nguỵ
là Tu Giả 须贾. Tu Giả
đi sứ nước Tề, Phạm Thư cùng đi theo, cả hai lưu lại nước Tề mấy tháng mà không
có kết quả. Tề Tương Vương nghe nói Phạm Thư là người có tài biện luận bèn sai
người ban cho Phạm Thư 10 cân vàng cùng rượu thịt. Phạm Thư từ chối không dám
nhận. Tu Giả biết được vô cùng phẫn nộ, cho rằng Phạm Thư đã bí mật bán đứng nước
Nguỵ cho Tề cho nên mới được tặng phẩm như thế. Tu Giả bảo Phạm thư nhận rượu
thịt, trả lại vàng. Sau khi về lại nước Nguỵ, Tu Giả đem việc đó báo lên Tướng
quốc nước Nguỵ là Nguỵ Tề 魏齐. Nguỵ Tề
cả giận, sai người đánh Phạm Thư đến trọng thương. Phạm Thư giả chết, bị dùng
chiếu cuốn lại bỏ nơi nhà xí. Tân khách sau khi uống say, thay nhau đến nhà xí
tiểu tiện lên người Phạm Thư để sỉ nhục. Phạm Thư lén nói với nô bộc canh cửa:
“Nếu có thể cứu được ngày sau nhất định sẽ báo đáp.” Thế là nô bộc xin được vất
người chết trong chiếu đi. Nguỵ Tề uống say, đồng ý. Trịnh An Bình 郑安平người nước Nguỵ nghe được, liền đem Phạm Thư đi trốn,
Phạm Thư đổi tên là Trương Lộc 张禄.
...............
Về
sau, Trịnh An Bình giới thiệu Phạm Thư lên Tần Vương, Tần Vương mệnh ông làm Tướng
quốc. Phạm Thư chủ trướng đánh Nguỵ, Nguỵ Vương lo sợ, sai Tu Giả đi sứ nước Tần.
Phạm Thư hay tin, bèn giấu thân phận cải trang xuất hành đến khách quán gặp Tu
Giả. Tu Giả kinh ngạc, hỏi Phạm Thư có phải đến Tần du thuyết. Phạm Thư đáp
ngày trước đắc tội với Tướng quốc nước Nguỵ nên lưu lạc đến Tần, không dám du
thuyết. Nhân lúc này, Tu Giả hỏi Phạm Thư có biết Tướng quốc nước Tần, lần này
đến Tần, thành hay bại đều do ở Trương quân. Phạm Thư đem xe ngựa đến cho Tu Giả,
đích thân đánh xe đến phủ Tướng quốc. Người ở phủ Tướng quốc thấy Phạm Tu đánh
xe, liền tránh. Tu Giả cảm thấy kì lạ. Đến cổng, Phạm Thư bảo Tu Giả đợi để
mình vào báo với Tướng quốc. Tu Giả đợi mãi không thấy Phạm Thư ra, bèn hỏi
lính canh, lính canh bảo rằng không có Phạm Thư, người ngồi xe lúc nãy chính là
Tướng quốc. Tu Giả nghe qua thất kinh liền cởi áo ngoài để lộ cánh tay, quỳ gối
mà đi, nhờ lính vào hướng đến Phạm Thư nhận tội. Phạm Thư cho giăng màn trướng,
triệu nhiều thị vệ đến, lúc đó mới cho Tu Giả vào gặp. Tu Giả nhìn thấy Phạm
Thư liền dập đầu nhận tội, nói rằng:
Giả
bất ý quân năng tự trí vu thanh vân chi thượng, Giả bất cảm phục độc thiên hạ
chi thư, bất cảm phục dự thiên hạ chi sự. Giả hữu thang hoạch chi tội, thỉnh tự
bình vu hồ lạc chi địa, duy quân tử sinh chi!
贾不意君能自致于青云之上, 贾不敢复读天下之书, 不敢复与天下之事. 贾有汤镬之罪, 请自屏于胡貉之地, 唯君死生之.
(Không
ngờ ngài có thể tự mình lên đến mây xanh, tôi không dám đọc sách thiên hạ nữa,
cũng không dám dự việc thiên hạ nữa. Tội của Giả tôi đáng bỏ vào vạc dầu, xin
ném tôi ra ngoài man dã tôi cũng cam lòng, sống hay chết do ngài ngài định đoạt.)
https://baike.baidu.com/item/%E8%8C%83%E9%9B%8E%E8%94%A1%E6%B3%BD%E5%88%97%E4%BC%A0
“Thanh vân” 青云 hoặc “Bình bộ thanh vân” 平步青云, “Trực thướng thanh vân” 直上青云thường được dùng để ví cao quan hiển tước, quan vận hanh
thông.
Vạn
phân 萬分: vô cùng, cực kì, muôn phần.
Đinh
ninh 叮嚀: dặn dò.
Kim mã
Ngọc đường 金馬玉堂: quan cao hiển quý.
Kim
mã 金马 / 金馬: Tức Kim Mã môn 金马门, tên một cung môn thời Tây Hán, nơi các học sĩ đợi chiếu
chỉ. Tương truyền Hán Vũ Đế 汉武帝 có được Đại Uyển mã 大宛马 (tức Hãn huyết mã, một giống ngựa
hay của nước Đại Uyển ở Tây vực) bèn sai lấy đồng đúc đặt ở bên ngoài cổng Lỗ
Ban 鲁班, nhân đó gọi là Kim Mã môn.
https://baike.baidu.com/item/%E9%87%91%E9%A9%AC%E9%97%A8
Ngọc đường 玉堂: Chỉ cung điện của thiên tử.
Trong bài phú Giải trào 解嘲 của Dương Hùng 扬雄 đời Hán có đoạn:
Kim
ngô tử hạnh đắc tao minh thạnh chi thế, xứ bất huý chi triều, dữ quần hiền đồng
hàng, lịch Kim môn thướng Ngọc đường hữu nhật hĩ, tằng bất năng hoạ nhất kì, xuất
nhất sách, thượng thuyết nhân chủ, hạ đàm công khanh.
今吾子幸得遭明盛之世, 处不讳之朝, 与群贤同行, 历金门上玉堂有日矣, 曾不能画一奇, 出一策, 上说人主, 下谈公卿.
(Như nay các ông may mắn gặp được lúc khai minh thịnh thế, ở
vào chốn triều đường không kiêng kị, xếp hàng cùng với quần hiền, ngày tháng được
đợi ở Kim môn, vào chốn Ngọc đường không còn xa, thế mà chưa từng định ra một
mưu lược xuất sắc, dâng lên một kế sách cao minh, trên khuyên giải vị quân chủ,
dưới nghị luận cùng công khanh.)
https://baike.baidu.com/item/%E8%A7%A3%E5%98%B2/10994463
Bình bồng 萍蓬: “bình” 萍 bèo, loại thực vật trôi nổi trên mặt nước; “bồng” 蓬 cỏ bồng, mùa thu thì khô,
gió thổi bay tung khắp nơi. “Bình bồng” ví cuộc sống trôi giạt không có nơi cố
định.
Khả lân 可憐: đáng thương.
Dư 余: ta, tôi, đại từ nhân xưng ngôi thứ nhất.
Lưu li 流離: xa lìa quê hương, trôi giạt khắp nơi.