Sáng tác: Tuý thuỳ tiên - Bích lạc nguyệt cao cao (HCH)

 

醉垂鞭

碧落月高高

烏啼夜

輕霜下

爥畔讀離騷

書中蘭蕙敲

做人懷蕩蕩

心豪爽

意逍遙

體樂在其勞

無關乎貶褒

TUÝ THUỲ TIÊN

Bích lạc nguyệt cao cao

Ô đề dạ

Khinh sương há

Chúc bạn đọc “Li tao”

Thư trung lan huệ xao

Tố nhân hoài đãng đãng

Tâm hào sảng

Ý tiêu dao

Thể lạc tại kì lao

Vô quan hồ biếm bao

Huỳnh Chương Hưng

Quy Nhơn 17/10/2024

Bích lạc 碧落: Đạo giáo gọi tầng trời thứ nhất ở phương đông có ráng biếc là “bích lạc” 碧落. Về sau “bích lạc” 碧落dùng để phiếm chỉ bầu trời. Bạch Cư Dị 白居易đời Đường trong bài Trường hận ca 長恨歌khi thuật lại việc Đường Huyền Tông 唐玄宗sai phương sĩ lên trời cao xuống đất sâu khổ công tìm Dương Quý Phi 楊貴妃,  có viết:

Thượng cùng bích lạc hạ hoàng tuyền

Lưỡng xứ mang mang giai bất kiến

上窮碧落下黃泉

兩處茫茫皆不見

(Trên đến tận cùng bích lạc, dưới xuống tận hoàng tuyền

Nhưng cả hai nơi mênh mông tìm không thấy)

Chúc : cây đuốc. “Chúc bạn” 爥畔: bên đuốc, ý nói bên đèn.

Li tao 離騷: là một sáng tác của Khuất Nguyên 屈原thời Chiến Quốc, tác phẩm thơ trữ tình dài nhất thời cổ Trung Quốc. Tác phẩm này lấy việc tự thuật thân thế, cảnh ngộ cùng tâm chí của tác giả làm trung tâm. Nửa phần đầu bày tỏ sự quan tâm của thi nhân đối với vận mệnh nước Sở và cuộc sống của nhân dân, biểu đạt nguyện vọng yêu cầu cách tân chính trị, và kiên trì lí tưởng, tuy gặp tai ách cũng không thoả hiệp với thế lực tà ác. Nửa phần sau thông qua việc thần du thiên giới, truy cầu thực hiện lí tưởng, sau khi thất bại muốn lấy thân tuẫn tiết. Điều đó đã phản ánh tình cảm tư tưởng của thi nhân đối với đất nước và nhân dân. Toàn tác phẩm lấy hương thảo mĩ nhân để ví, cùng một số lượng lớn thần thoại truyền thuyết và sự tưởng tượng phong phú, hình thành một kết cấu hoành tráng đầy màu sắc, biểu hiện tinh thần theo chủ nghĩa lãng mạn tích cực, đồng thời cũng đã mở ra một hình thức thi ca “Tao thể” 骚体trong lịch sử văn học Trung Quốc, có ảnh hưởng sâu rộng đối với hậu thế.

https://baike.baidu.com/item/%E7%A6%BB%E9%AA%9A/1045

Thư trung lan huệ xao 書中兰蕙敲: Trong “Li tao” 離騷có câu:

余既滋蘭之九畹兮

又樹蕙之百畝

Dư kí tư lan chi cửu uyển hề

Hựu thụ huệ chi bách mẫu

(Ta đã vun được chín uyển lan rồi

Giờ lại trồng thêm trăm mẫu huệ)

          Hai câu này nguyên ví với việc bồi dưỡng hiền tài. Ở đây nhân mùi thơm của hoa lan hoa huệ mượn để chỉ việc tu thân, dưỡng tính.

Hoài đãng đãng 懷蕩蕩: Điển xuất từ “Luận ngữ - Thuật nhi” 論語 - 述而.

君子曰君子坦蕩蕩小人長戚戚

          Tử viết: “Quân tử thản đãng đãng; tiểu nhân trường thích thích.”

          (Khổng Tử bảo rằng: “Quân tử trong lòng luôn rộng rãi khoan dung; còn tiểu nhân vì tư dục, trong lòng luôn cục xúc, phiền não.”

Hào sảng 豪爽: phóng khoáng, bộc trực.

Tiêu dao 逍遙: ung dung, không bị câu thúc ràng buộc.

Biếm bao 貶褒: Chê khen, bình luận tốt xấu. “Biếm” là chê; “bao” là khen. 

Tạm dịch

Trăng cao cao trên bầu trời

Đêm có tiếng quạ kêu

Sương mỏng nhẹ rơi

Bên đèn đọc “Li tao”

Như có hoa lan hoa huệ toả hương

Làm người phải khoan dung

Tâm phóng khoáng bộc trực

Ý không bị ràng buộc câu thúc

Vui với công việc

Chớ màng đến việc chê khen

 

Previous Post Next Post